تأثیر عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای بر وزن ژئوپلیتیک آن در منطقه آسیای مرکزی
محورهای موضوعی : اقدامات و سیاست‌های سازمان‌ها
حمید حکیم
1
(دانشگاه علامه طباطبایی)
محبوبه ایران نیا
2
(دانشگاه علامه طباطبایی)
کلید واژه: سازمان همکاری شانگهای جمهوری اسلامی ایران عضویت دائم وزن ژئوپلیتیک,
چکیده مقاله :
سازمان همکاری شانگهای سازمانی توانمند با پتانسیلهای فراوان است که داشتن ویژگی‌هایی همچون وسعت و جمعیت قابل‌توجه، عضویت دائم دو عضو آن (چین و روسیه) در شورای امنیت سازمان ملل و داشتن قابلیتها و توانمندی‌های فراوان، نشان‌هندة ظرفیتهای بالقوه آن بوده است. با توجه به عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در این سازمان، به‌طور قطع این مهم، پیامدها و آثار قابل توجهی را به همراه خواهد داشت و بر همین اساس بررسی ابعاد عضویت دائم ایران در این سازمان در قالب تبیین فرصت‌ها و چالشهای عضویت دائم، ضرورت دارد و یافته‌های آن می‌تواند سیاست‌گذاری در ارتباط با مسئله مذکور را در سیاست خارجی ایران تسهیل نماید. پرسش اصلی پژوهش عبارت است از اینکه «عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای چه تأثیری بر وزن ژئوپلیتیک ایران دارد؟» با این فرض که عضویت دائم ایران در این سازمان می‌تواند وزن ژئوپلیتیک ایران را در منطقه افزایش دهد و منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی برای ایران به همراه داشته باشد. بر این اساس پس از تأمل در دلایل شکل‌گیری و تداوم این سازمان، به بررسی و واکاوی عضویت دائم ایران در این سازمان و پیامدها و آثار این عضویت پرداخته و تأثیر این مهم بر وزن ژئوپلیتیک ایران در منطقه ارزیابی شده است.
Capacities of the Shanghai Cooperation Organization Considering the membership of two of the five permanent members of the UN Security Council (Russia and China) in this organization, having more than a third of the world's population, considerable size, large capacities and abundant capabilities, promises a potentially strong coalition. Due to the permanent membership of the Islamic Republic of Iran in this organization, it seems that examining the consequences of Iran's membership in this organization in the form of explaining the opportunities and challenges of membership, can Facilitate policy making in foreign policy of Iran about this issue. This study suggests that Iran's permanent membership in this organization can increase Iran's geopolitical weight in the region and bring political, economic and security benefits to Iran. Based on this, first, we study the theoretical explanation of formation and continuation of the Shanghai Cooperation Organization and then while analyzing the reasons for non-membership of the Islamic Republic of Iran to now; the consequences of permanent membership in the current situation in this organization are examined.
آدمی، علی و عزیزی، حمیدرضا (1392). سازمان همکاری شانگهای و تهدیدات امنیتی مشترک در آسیای مرکزی. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 81، صص217-235.
حافظ نیا، محمدرضا (1396). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. چاپ پنجم. مشهد: نشرپاپلی.
رحمانی موحد، مرتضی و انوری، حمیدرضا (1387). سازمان همکاری شانگهای: چشم‌اندازی به‌سوی جهان چندقطبی. تهران: وزارت امور خارجه.
رضایی، علیرضا (1389). الگوی اتحادیه اروپا از نظم در نظام بینالملل پسا جنگ سرد: نظم نهاد محور. سیاست خارجی، دوره چهارم، شماره 24، صص 959 - 976.
صالحی، عباس و رضایی، علیرضا (1389). سازمان همکاری شانگهای و عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مطالعات سیاسی، دوره سوم، شماره 9، صص 51-76.
طباطبایی، سید‌علی (1390). مطالعه تطبیقی رویکرد راهبردي چین، روسیه، آمریکا، هند، پاکستان و ایران به سازمان همکاري شانگهاي. فصلنامه راهبرد، شماره 60، صص169-191.
عصر ایران (1395). مخالفت چین و تاجیکستان، دلیل عدم پذیرش عضویت ایران در شانگهای. خبرگزاری عصر ایران، 8 تیر 1395. قابل بازیابی در: asriran.com/00205q
فرانکل، جوزف (1382). روابط بینالملل در جهان متغیر. ترجمه عبدالرحمان عالم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
کرمی، جهانگیر و کرامتی‌نیا، رقیه (1395). سیاست خارجی روسیه و پرونده هستهای ایران: از تحریم تا برجام. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره بیست و دوم، شماره 95، صص65 -97.
مرادی، فتح اله (1387). سازمان همکاری شانگهای: قدرتی توازن‌بخش. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 62، صص129-154 .
واعظی، محمود (1389). اهداف و منافع چین و روسیه در سازمان همکاری شانگهای. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 72، صص 4-31.
Alimov, Rashid (2018). The Shanghai Cooperation Organization: Its role and place in the development of Eurasia. Journal of Eurasian Studies, Vol. 2, July 2018, Pp. 114-124.
China expands its global power With the New Silk Road initiative and the creation of new international institutions, China is expanding its political and economic influence in the world at the expense of the US and Japan. No.03 2015, dragon news
Kaczmarski, M (2019). Russia-China Relations in Central Asia: Why Is There a Surprising Absence of Rivalry? . University of Glasgow, http://www. theasanforum. org/ russia-china-relations-in-central-asia-why-is-there-a-surprising-absence-of-rivalry.
Tehrantime (2020). Russia reiterates support for Iran’s full membership in SCO. https://www. tehrantimes. com/ news/452027/ Russia- reiterates- support-for-Iran-s-full-membership-in-SCO, September 4, 2020.
Russian Strategic Intentions A Strategic Multilayer Assessment (SMA) (May 2019). White Paper.
Schwartz, P (2017). Russia-China Defense Cooperation: New Developments. Center for Strategic and International Studies, Special Forum
Siddiqui, S (2019). Why Iran Won’t Be Joining the Shanghai Cooperation Organization Anytime Soon. https://theglobepost.com/2019/06/27/iran-china-sco.
Swanstrom, N (2014). Sino–Russian relations at the start of the new millennium in Central Asia and beyond. Journal of Contemporary China, 23 (87), Pp. 480-497