رویکردها و مناسبات ایران و جنبش عدم تعهد
محورهای موضوعی : اقدامات و سیاست‌های سازمان‌ها
هادی ترکی
1
(دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل)
ارسلان قربانی شیخ‌نشین
2
(دانشگاه خوارزمی)
کلید واژه: جنبش عدم تعهد, نهادگرایی نئولیبرال ایران نهادهای بین‌المللی صلح,
چکیده مقاله :
جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از طریق تعامل با نهادهای بین‌المللی، بخشی از اهداف سیاست خارجی خود را محقق سازد. جنبش عدم تعهد، شاید در قالب یک سازمان بین‌المللی نگنجد و جنبه الزام‌آوری آن کم باشد، اما با توجه به تعداد اعضا، آرمان‌ها و اهداف از یک‌سو و تأثیر نهادهای بین‌المللی در عصر جدید از سوی دیگر، از گستره وسیعی برخوردار است و بسیاری از اهداف آن همسو با سیاست‌های ایران است. در این مقاله با توجه به نظریه «نهادگرایی نئولیبرال» که نظام بین‌الملل را آنارشیک، دولت‌ها را تأثیرگذار، عاقل و همچنین نهادهای بین‌المللی را دارای هویتی مستقل می‌داند، به دنبال بررسی رویکرد و مناسبات ایران با جنبش عدم تعهد در نظام بین‌الملل هستیم. درواقع، در یک بررسی مقایسه‌ای مبانی، اصول و اهداف سیاست کلان ایران را با جنبش عدم تعهد می‌سنجیم. بنابراین، مناسبات جمهوری اسلامی ایران با جنبش نم را می‌توان نفی امپریالیسم و نظام سلطه، تساوی حاکمیت، برابری ملت‌ها، رعایت حقوق بشر و حق تعیین سرنوشت برشمرد.
The Islamic Republic of Iran can fulfill part of its foreign policy goals through interaction with international institutions. Perhaps, the Non- Aligned Movement (NAM) does not fit into an international organization, and its binding aspects are weak, but given the number of its members, its ideals and goals on the one hand, and the impact of international institutions in the modern age, on the other hand, it enjoys a wide range and many of its goals are in line with Iran's policies. This article by considering the theory of "neo-liberal institutionalism" which suggests that the international system is anarchic, states are effective and rational actors as well as international institutions have an independent identity, seeks to understand the nature of approach taken by Iran towards the NAM in the international system. In fact, it is a comparative between principles and objectives of Iran's macro policies and those of the NAM. Therefore, one of the most important relations of the Islamic Republic of Iran and the NAM is the negation of imperialism and domination, sovereign equality of states, equality of nations, respect for human rights and the right to self-determination.
قرآن مجید.
آل‌حبیب، اسحاق (1375). «معضل تروریسم و اقدامات سازمان ملل متحد برای مواجهه با آن»، مطالعات سازمان ملل متحد، سال اول، شماره 3 و 4.
ازغندی، علیرضا (1386)، روابط خارجی ایران 1320-1357، تهران: قومس.
ازغندی، علیرضا و جلیل روشندل (1393). مسائل نظامي و استراتژيك معاصر، چاپ پانزدهم، تهران: سمت.
اسکات برچيل و دیگران (1391). نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه حميرا مشیرزاده، حمیرا و روح‌اله طالبی آرانی، تهران: میزان.
اسلامی سعید، مسعود کاوه تلاوکی، (1392). «بررسی تأثیرات متقابل ایران و جنبش عدم تعهد»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 21، 192-167.
بلوچی، حیدرعلی (1378). «سازمان کنفرانس اسلامی و مبارزه با تروریسم»، مجموعه مقالات همایش ارزیابی نیمه اول دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران بر سازمان کنفرانس اسلامی، تهران: مرکز چاپ و انتشار وزارت امور خارجه.
تیشه‌یار، ماندانا (1388). «بررسی سیاست‌های ناتو در منطقه اوراسیا بر اساس نظریه بر ساخته گرایی»، مطالعات اورآسیای مرکزی، سال دوم، شماره 4، 62-43.
جوادی ارجمند، محمدجعفر (1385). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان.
خمینی، روح‌الله (1395). صحیفه امام، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(س).
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1391). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ چهارم، تهران: سمت.
ستوده، محمد (1385). «تحولات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، قم: بوستان کتاب.
سلیمی، حسین (1386). «نگرشی سازه انگارانه به هویت ملی در ایران»، مطالعات ملی، سال هشتم، شماره 3، 54-31.
سیف‌زاده، حسین (1385). اصول روابط بین‌الملل، چاپ پنجم، تهران: میزان.
شیهان، مایکل (1388). امنیت بین‌الملل، ترجمه سید جلال دهقانی فیروزآبادی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
عبدالرشیدی، علی‌اکبر (1390). جنبش عدم تعهد، چاپ دوم، تهران: سروش.
عبدی، عیسی و یعقوب ملکی (1391). جنبش عدم تعهد در گذر تاریخ، تهران: جمهور ایران(وابسته به مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری)، فرهنگ و تمدن.
قوام، عبدالعلی و داود کیانی (1390). اتحادیه اروپا هویت، امنیت و سیاست، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کاظمی، علی‌اصغر (1391). روابط بین‌الملل در تئوری و عمل، چاپ چهارم، تهران: قومس.
لوکلر، ژرار (1382). جهانی‌شدن فرهنگـی، آزمـونی بـرای تمـد‌ن‌هـا، ترجمـه سعید کامران، تهران: وزارت امور خارجه.
مرکز پژوهش سنجش اسناد ریاست جمهوری (1391). ایران و جنبش عدم تعهد به روایت اسناد باندونگ تا تهران، تهران: مركز پژوهش و اسناد رياست جمهوري.
مشیرزاده، حمیرا (1389). «تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل»، چاپ پنچم، تهران: سمت.
مشیرزاده، حمیرا و حیدرعلی مسعودی (1388). «هویت و حوزه‌های مفهومی روابط بین‌الملل»، سیاست، سال سي و نهم، شماره 4، 269-251.
مطهری، مرتضی (1392). پنج مقاله، چاپ دوازدهم، تهران: صدرا.
موسسه فرهنگی هنری ایمان جهادی (1393). از هزاره تا تهران، تهران: ايمان جهادي صهبا.
ونت، الکساندر (1386). «نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل»، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه.
خبرگزاری مهر، آمادگی ایران برای انتقال تجربیات علمی به کشورها جنبش عدم تعهد 4/اسفند/1393 http://www.mehrnews.com/new
سایت تدبیر و امید، پیگیری نظام‌مند علمی جنبش عدم تعهد 4/ اسفند/1393.
www.mehrnews.com/news
اجلاس سران جنبش عدم تعهد چه ظرفیت‌هایی برای کشور ایجاد می‌کند؟ 21 مرداد 1391.pishkesvat.ir
Adler, Emanuel (1997). “Seizing the Middle Ground: Constructivism in World Politics”, European Journal of International Relations, Vol.3, No.3, 319-363.
Foreign Broadcasting Information Service, Daily Report: Near East & south Asia (hence forth FBIS / NE– SA), Desember 10, 1979).
Gasiorowski, M. J. & Keddie, N. R. (Eds.). (1990). Neither East nor West: Iran, the Soviet Union, and the United States(p. 151). Yale University Press.
Giddens, A. (1984). The Constitution of Society. Outline of the Theory of Structuration, Cambridge, deutsch: Die Konstitution der Gesellschaft, Grundzüge einer Theorie der Strukturierung.
Hunter, S. (1990). Iran and the world: continuity in a revolutionary decade, Indiana Univ Pr.
Iran urges support for NAM, Africa News service, September, 1996.
Jomhori– e Islami, March 5, 1983.
Muhammad Mokri, Payam– e Emrooz, May 9, 1979.
Sadri, H. A. (2001). An Islamic perspective on non-alignment: Iranian foreign policy in theory and practice, In The Zen of International Relations (pp.157-174). Palgrave Macmillan, London.
Statement by Dr. Ali Akbar Velayati, kayhan Havai, may 2, 1990.
Wendt, A. E. (1987). “The agent-structure problem in international relations theory”, International organization, Vol.41, No.3, 335-370.