تبیین رابطه بین کاربری و سرزندگی در میدان‌های شهری تهران (نمونه موردی: میدان‌های حسن‌آباد، بهارستان، تجریش و هفت‌حوض تهران)
الموضوعات : معماری اسلامیفاطمه مصلح آبادی 1 , مرجان خانمحمدی 2 , محمد سعید ایزدی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
2 - دانشیار گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران
3 - استادیار گروه طراحی شهری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
الکلمات المفتاحية: سرزندگی, کاربری, تجریش, هفت‌حوض, حسن‌آباد, بهارستان,
ملخص المقالة :
بخش مرکزی و تاریخی شهر تهران، در چند دهه اخیر به دلیل توسعه شهری کنترل نشده و با کاربری‌های منطقه‌بندی شده یکنواخت، اثرات نامطلوبی در سرزندگی شهری گذاشته است و به مراکز عمده‌فروشی، تولیدی و انبار تبدیل شده است. هدف از این پژوهش تبیین و تعمیم روابط بین ویژگی‌های کاربری‌ها و سرزندگی در چهار میدان شهری، بهارستان و حسن‌آباد در مرکز شهر و دو میدان تجریش و هفت‌حوض در فاصله از مرکز شهر است. روش تحقیق مبتنی بر علوم رفتاری و میدانی بوده و با راهبرد ترکیبی و استفاده از روش‌های کمی و کیفی، از طریق ابزار مشاهده مستقیم، مصاحبه و پرسشنامه اطلاعات جمع‌آوری و سپس با روش اکتشافی، استقرایی و تأییدی به تحلیل اطلاعات می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ده ویژگی از کاربری‌ها در سه بعد فیزیکی، عملکردی و مدیریتی نقش مهمی در حمایت از الگوهای رفتاری ثابت، پایدار و به‌خصوص اجتماعی داشته است. کاربران مکان‌هایی را ترجیح می‌دادند که در بعد فیزیکی برای عابران مناسب‌تر بوده و با فضاهای پیاده وسیع که با مبلمان شهری، سایبان‌ها و سرپناه تجهیز شده بوده و مکان‌هایی با نماهای نفوذپذیر و مفصلی که فضاهایی با مقیاس کوچک را نیز فراهم می‌کرد، همچنین در بعد عملکردی، مکان‌هایی با کاربری‌هایی که معانی جمعی خاصی و مقصدی برای ملاقات با دوستان برای کاربران به وجود می‌آورد و در بعد مدیریتی، نیز بخش‌هایی که دارای فروشگاه‌های نفوذپذیر به پیاده‌روها، با ویترین و کالاهای منحصر به فرد و قابل مشاهده از بیرون با محیط متمایز، ورودی‌ها و ویترین‌های شخصی شده، بیش‌ترین حضور را داشت و در نتیجه پژوهش مشخص گردید از میان ویژگی‌های کاربری‌ها، متغیرهای شخصی‌سازی ورودی، میزان فعالیت کاربری و کاربری‌های جاذب جمعیت بیش‌ترین تأثیر را در سرزندگی میادین داشت و امتیاز پایین ویژگی‌های تنوع، کاربری‌های جاذب‌جمعیت و فعالیت کاربری‌ها در میدان حسن‌آباد و بهارستان، مهم‌ترین دلیل عدم سرزندگی در آنها به‌شمار می‌آید.