جستاری در حقیقت بداء و ارتباط آن با قضا و قدر الهی از نگاه فرق اسلامی
الموضوعات : کلام اسلامی
1 - استادیار گروه حکمرانی فرهنگی اجتماعی، دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: بداء, قضا و قدر, علم پیشین الهی, اراده الهی,
ملخص المقالة :
اين مسأله که آيا سرنوشت انسانها به دست خودشان است؟و آيا قابل تغيير و تبديل است يا خير؟از مسائلي است که پيش از آنکه ذهن يک متکلم را بخود مشغول کند ذهن هر عامّي را نيز به خود مشغول مي‌کند. این مقاله در صدد است تا با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای و رویکرد تطبیقی، حقیقت بداء و ارتباط آن با قضا و قدر الهی را بررسی نماید. با این تحقیق بدست آمد که بداء در قضا و قدر غير حتمي صورت مي‌گيرد که مختص موجودات مادي مي‌باشد و موجودات مادي هم داراي علل واسباب مختلفي هستند. بنابراين به ناچار معلول، هم که عين ربط مي‌باشد با تغيير علل، تغيير خواهد کرد و لذا همه افعال در کتابِ محو و اثبات، ثبت شده است که با توجه به شرائط و تغيير وضعّيت شخص تغيير مي‌کند چنانکه اين مطلب از آيات و روايات معصومين(عليهم السلام) برداشت مي‌شود. علاوه بر اين با توجه به اينکه براي خداوند هم علم ذاتي و هم علم فعلي صادق است، بحث قضا و قدر و بداء در تقدير الهي مربوط به علم فعلي خداوند است که از مقام افعال انسانها متشرع مي‌شود و تغيير در علم فعلي خداوند اشکالي ندارد چون به ذات باري بر نمي‌گردد. ضمن اينكه علم و اراده خداوند به انسان و افعالش همراه با خصوصيات و ويژگيهاي آن تعلق گرفته که از جمله آن ويژگيها اختيار داشتن است.