بازتاب اسطورة آفرینش درمثنوی«خُلاصه الحقایق» اثرنجیب الدین رضا تبریزی مطابقت آن با مرصادالعبادِ نجم‌الدین رازی
الموضوعات : کلام اسلامی
عزت نوروزی سده
1
,
عطامحمد رادمنش
2
,
مهرداد چترایی عزیزآبادی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد تجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،تجف آباد،ایران
2 - استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،نجف آباد،ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
الکلمات المفتاحية: اسطورۀ آفرینش , خلاصه الحقایق, نجیب الدین تبریزی, مرصادالعباد, نجم الدین رازی,
ملخص المقالة :
اسطوره روایتی نمادین از هستی است که به مسائل مهم و اساسی مانند پیدایش جهان می‌پردازد و از آنجا که عناصر اسطوره‌ای عمدتا با جهـان فوق طبیعی پیوند دارند، در روایت‌های عرفـانی رنگ و بویی متمایزتر به خود می‌گیرند. داستان آفرینش جهان وچگونگی پیدایش انسان یکی ازمهم‌ترین مسائل مطرح شده دراسطوره های تمامی ملل وادیان جهان است که برخی‌از تجلیات آن در دو اثر عرفانیِ خلاصهُ الحقایق اثر نجیب‌الدین‌‌رضا تبریزی و مرصادالعباد از نجم‌الدین‌رازی قابـل مشاهده است. نویسندگان این مقاله، به بررسی اسطورۀ آفرینش در این دو اثر پرداخته‌اند. نتایج این پژوهش، که به شیوة توصیفی، تحلیلی انجام گرفته، نشان می‌دهد : که،هر دو نویسنده انسان کامـل را اولین آفریده می‌دانند، اما آنچه که تفاوت به نظرمی‌رسد مربوط به بخشی از داستان است که نجیب‌الدین رضا تحت تأثیرعقاید وحدت وجودی خود آفرینش جهان را توسط روح‌القدس و شروع آن را از آب دانسته است ،اما نجم‌الدین رازی خلقت‌را بی‌واسطه،توسط خداوند و از خاک بیان کرده است.تفاوت دیگر که به نظر می‌رسد مربوط به مسألة جبر واختیار باشد، ماجرای سرپیچی ابلیس درسجده به آدم است که ازنظر نجیب‌الدین رضا عمدی و از منظر نجم‌الدین رازی امری جبری بوده است.