فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - صلاحیت عملکرد سازمانهای بین‌المللی در برابر مخالفان حکومت؛ موردکاوی عملکرد اتحادیه عرب و سازمان همکاری‌های اسلامی در برابر مخالفان حکومت‌های لیبی و سوریه
امیرحسین رنجبریان شهزاد رییسیبا بروز درگیری‌‌های داخلی میان حکومت‌ها و مخالفانشان و با بالاگرفتن این درگیری‌ها و رسیدن آنها به مرز مخاصمه مسلحانه غیربین‌المللی، شاهد واکنش سایر دولت‌ها و نیز سازمانهای بین‌المللی به آنچه در این شرایط می‌گذرد، هستیم. واکنش‌هایی که گاه موجب قدرت‌‌گرفتن و چیرگی یکی ا چکیده کاملبا بروز درگیری‌‌های داخلی میان حکومت‌ها و مخالفانشان و با بالاگرفتن این درگیری‌ها و رسیدن آنها به مرز مخاصمه مسلحانه غیربین‌المللی، شاهد واکنش سایر دولت‌ها و نیز سازمانهای بین‌المللی به آنچه در این شرایط می‌گذرد، هستیم. واکنش‌هایی که گاه موجب قدرت‌‌گرفتن و چیرگی یکی از طرفین بر دیگری شده و گاه تنها به شعله‌ورترشدن آتش مخاصمه کمک کرده است. اما آنچه علاوه‌بر این‌گونه موضع‌گیری‌های سازمانهای بین‌المللی و نتایج حاصل از آن اهمیت دارد، احراز صلاحیت سازمانهای بین‌المللی برای عملکردشان است که تا چندی پیش می‌توانست به عنوان دخالت در یکی از مهم‌ترین و حساسیت‌برانگیزترین مسایل داخلی دولت‌ها- که از جمله مهم‌ترین اعضای جامعه بین‌المللی‌اند- تلقی شود. در این مقاله با مطالعه اجمالی اصول احراز صلاحیت سازمانهای بین‌المللی و نیز با موردکاوی عملکرد دو سازمان بین‌المللی مهم؛ یعنی اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی در مورد درگیری‌‌های سال‌‌های اخیر در لیبی و سوریه سعی خواهیم کرد تا حد ممکن ابهامات موجود در این خصوص را برطرف كنيم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - ارزیابی قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد از سوی دولت‌ها
ملیحه بهفر حسن سواریدر تاریخ سازمان ملل، قانونی‌بودن قطعنامه‌های شورای امنیت در موارد متعددی به چالش کشانده شده است. این چالش‌ها عمدتاً توسط دولت‌هایی که تحت تأثیر تصمیمات شورای امنیت بوده‌اند، صورت گرفته است. با توجه به اینکه دولت‌ها نمایندگان اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت هستند، دیدگاه و چکیده کاملدر تاریخ سازمان ملل، قانونی‌بودن قطعنامه‌های شورای امنیت در موارد متعددی به چالش کشانده شده است. این چالش‌ها عمدتاً توسط دولت‌هایی که تحت تأثیر تصمیمات شورای امنیت بوده‌اند، صورت گرفته است. با توجه به اینکه دولت‌ها نمایندگان اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت هستند، دیدگاه و ارزیابی خود را در نحوه اجرای تصمیمات شورای امنیت دخالت می‌دهند. دادگاه‌های داخلی و حتی منطقه‌ای نیز در مواردی اقدام به بررسی اقدامات صورت‌گرفته از سوی دولت‌ها در اجرای قطعنامه‌ها كرده‌اند. این موضوع اگرچه نتوانسته است نظارت قضایی مستقیم بر قطعنامه‌ها را ایجاد كند در نحوه اجرای آنها بسیار مؤثر بوده است. مسئله ارزیابی دولت‌ها می‌تواند نگرانی‌هایی را در مورد کاهش کارایی شورای امنیت در موارد حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ایجاد كند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیل عملکرد شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد در سازوکار رویه‌های ویژه بر افزایش احترام به حقوق بشر
مهدی ذاکریان بهروز مختارییکی از فعالیت‌های شورای حقوق بشر که با تأسیس آن از سال 2006 میلادی گسترش‌یافته است، استفاده از کارشناسان حقوق بشر برای بررسی، واکاوی و نظارت بر وضعیت حقوق بشر دولت‌هاست. رویه‌هاي ويژه، نام كلي سازوکارهایی است كه كميسيون پيشين حقوق بشر، آن را تدوین و شورا انجام آنها را ت چکیده کاملیکی از فعالیت‌های شورای حقوق بشر که با تأسیس آن از سال 2006 میلادی گسترش‌یافته است، استفاده از کارشناسان حقوق بشر برای بررسی، واکاوی و نظارت بر وضعیت حقوق بشر دولت‌هاست. رویه‌هاي ويژه، نام كلي سازوکارهایی است كه كميسيون پيشين حقوق بشر، آن را تدوین و شورا انجام آنها را تقبل كرده تا بر وضعيت حقوق بشر در كشورها يا سرزمين‌هاي معين (مأموريت‌هاي كشوري) يا پديده‌هاي مهم نقض حقوق بشر در جهان (مأموريت‌هاي موضوعي) نظارت کند و درباره آنها توصيه، راهنمايي و گزارش علني ارائه دهد. بحث اصلی این است که شورای حقوق بشر با برداشتن گام‌های مؤثر در سازوکار رویه‌های ویژه در راستای نظم مدون حقوق بشری، از تجارب گرانسنگی در نظارت بر حقوق بشر بهره‌مند است. این نظارت‌ها بیشتر بر دولت‌هایی اعمال می‌شود که مایل یا قادر به انجام تکالیف خود در قبال شهروندان نیستند. این گزارشگران با توجه به مهارت‌های فنی و تجربی خود در تنظیم و ارائه گزارش‌ها و با اعمال فشار بر دولت‌ها در حوزه‌های تقنینی، قضایی و اجرایی کشورها، اثرگذاری مطلوبی بر افزایش احترام به حقوق بشر داشته‌اند؛ اگرچه پاره‌ای نیز بدون توجه به ارزش‌ها و هنجارهای سنتی جوامع- اعم از قانونی و عرفی- مباحث نظری گسترده و گاه جنجال‌آفرین به راه انداخته‌اند. با برطرف‌شدن عیوب کمیسیون پیشین حقوق بشر و همچنین، روزامدی نهادها و سازوکارهای آن، بسیاری از جوامع مدنی، صاحبنظران و کارشناسان، سازوکار رویه‌های ویژه را ستوده و این ابزار را معیاری جهانشمول و غیرقابل‌نقض معرفی کرده و بر اهمیت آن اهتمام داشته‌اند؛ با این‌همه، پاره‌ای از دولت‌ها اشعار داشته‌اند که این سازوکار، هیچ‌گونه تقدم ذاتی نسبت به ارزش‌ها و هنجارهای دولت‌ها ندارد. در مقاله پیش‌رو، نویسندگان مقاله ضمن تبیین دستاورد‌های این سازوکار، عملکرد شورای حقوق بشر را در زمینه ایجاد مقام گزارشگری بررسی خواهند کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - برتری در روابط میان دیوان بین‌المللی دادگستری و شورای امنیت سازمان ملل متحد
همایون مافی وحید بذّارسازمان ملل متحد، مؤثرترین سازمان بین‌دولتی است که بیشترین نقش را در روابط میان دولت‌ها ایفا کرده است و بدین سبب، اعتبار قابل‌توجهی در میان تابعان اصلی حقوق بین‌الملل (دولت‌ها) دارد. شورای امنیت به‌عنوان رکن سیاسی و دیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان رکن قضایی این سازمان چکیده کاملسازمان ملل متحد، مؤثرترین سازمان بین‌دولتی است که بیشترین نقش را در روابط میان دولت‌ها ایفا کرده است و بدین سبب، اعتبار قابل‌توجهی در میان تابعان اصلی حقوق بین‌الملل (دولت‌ها) دارد. شورای امنیت به‌عنوان رکن سیاسی و دیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان رکن قضایی این سازمان، نقش مؤثری در کسب این اعتبار داشته‌اند؛ تا جایی‌که می‌توان ادعا کرد اغلب آورده‌های سازمان ملل متحد برای حقوق بین‌الملل، به‌واسطه فعالیت‌های این دو رکن است. درعین‌حال، به علت سکوت منشور، ارتباط میان این دو رکن در زمینه‌های مختلف همواره مورد بحث بوده است. این مقاله سعی دارد تا با تشريح ارتباط میان این دو رکن از طریق بررسی مسائلی همچون امکان طرح هم‌زمان یک موضوع در دیوان و شورا؛ امکان پرداختن دیوان به مسائل سیاسی و امکان پرداختن شورا به موضوعات حقوقی؛ امکان ایجاد صلاحیت برای دیوان از سوی شورا و امکان نظارت قضایی دیوان بر شورا؛ به این چالش اصلی پاسخ دهد که آیا در رابطه میان این دو رکن، برتری و رجحانی قابل تصور است یا خیر؟ پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - ساختار جدید شورای امنیت؛ نیاز هژمونی قدرت
سیامک سلطانی صالح رضایی پیشرباطخردورزی جامعه‌ملل به دلیل عدم تعیین رهبر برای نظام جهانی و اعطای امتیازی درخور به قدرت‌های آن روز، با شکست مواجه شده و فاجعه دوباره جنگ را به‌همراه داشت. این نقایص در ساختار سازمان‌ملل با خردورزی وتو، رفع و جهانِ تازه دارای رهبر شد. اما گذشت زمان، ظهور قدرت‌های جدید چکیده کاملخردورزی جامعه‌ملل به دلیل عدم تعیین رهبر برای نظام جهانی و اعطای امتیازی درخور به قدرت‌های آن روز، با شکست مواجه شده و فاجعه دوباره جنگ را به‌همراه داشت. این نقایص در ساختار سازمان‌ملل با خردورزی وتو، رفع و جهانِ تازه دارای رهبر شد. اما گذشت زمان، ظهور قدرت‌های جدید، ضعف قدرت‌های گذشته و رسیدن اغلب کشورها به بلوغ زندگی جمعی، باعث رفع نیاز جهان به داشتن رهبر شده و جامعه بین‌المللی را که هنوز ساختار قدیمی خویش را حفظ کرده، در آستانه نابخردی دیگری قرار داده است که لزوماً با گفتگو حل‌شدنی نیست. از این‌رو، ضروری است تا برای جلوگیری از فاجعه جنگی دیگر، همه قدرت‌های بین‌المللی به سهم خود (این سهم از شاخص‌های مادی و معنوی متعدد هر دولت نشئت می‌گیرد و در طول حضور در مرکز تصمیم‌گیری و تعداد رأی و قدرت رأی هر دولت مؤثر خواهد بود)، در اداره جامعه بین‌المللی در شورای امنیت سهیم شده و همه کشورها در بازی اداره جهان سرگرم شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - چالش‌های دیوان بین‌المللی کیفری در رابطه با اصل منع بی‌کیفری؛ مطالعه موردی داعش
دیوان بین‌المللی کیفري متعاقب تلاش صدساله جامعه جهانی متأثر از شدت وقایع قرن بیستم در نقض حقوق بنیادین بشر در سال 1998طی نشست رم به‌منظور مجازات ناقضان حقوق کیفري بین‌الملل و تحقق اصل منع بی‌کیفری تشکیل شد؛ اصل و هدفی که باوجود حق جامعه بین‌المللی بر همزیستی مسالمت‌آمیز چکیده کاملدیوان بین‌المللی کیفري متعاقب تلاش صدساله جامعه جهانی متأثر از شدت وقایع قرن بیستم در نقض حقوق بنیادین بشر در سال 1998طی نشست رم به‌منظور مجازات ناقضان حقوق کیفري بین‌الملل و تحقق اصل منع بی‌کیفری تشکیل شد؛ اصل و هدفی که باوجود حق جامعه بین‌المللی بر همزیستی مسالمت‌آمیز، به‌موجب عدم موفقیت دیوان بین‌المللی کیفری در برابر جنایات داعش با چالشی جدی مواجه شده است. صاحبنظران، موانع محاکمه و مجازات مرتکبان جنایات بین‌المللی در چارچوب اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری را اغلب در دو دسته موانع نظری و موانع ناشی از نقایص اساسنامه مطرح كرده‌اند، اما جامعه بین‌المللی در قرن بیستم، قرن سازمانهای بین‌المللی با پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه تنسیق روابط اجتماعی از طریق تصویب کنوانسیون‌های متعدد به‌منظور تحقق عدالت کیفری مواجه بوده که کنوانسیون مبارزه با فساد (مریدا 2003) در این زمره است اما این نظام از بعد تکوین نهادهای ضامن روابط اجتماعی بین‌المللی کماکان در مراحل توسعه قرار دارد. نتایج تحقیق مبین آن است که فساد سیاسی به مفهوم رفتار منحرف‌شده مقامات از ضوابط و وظايف رسمي خود به دليل ملاحظات خاص به‌عنوان یکی دیگر از موانع امحای بی‌کیفری است. هرچند مصونیت سران و اعضای داعش از تعقیب و مجازات به ضعف ساختاری دیوان بین‌المللی کیفری منتسب می‌شود، البته ترمیم شکنندگی این ساختار پیش از ابتلا آن به سرانجام جامعه ملل، ضروری به نظر می‌رسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - چالش‌های دیوان بین‌المللی کیفری در رابطه با اصل منع بی‌کیفری؛ مطالعه موردی داعش
صادق سلیمی ابراهیم مولایی جمدیوان بین‌المللی کیفري متعاقب تلاش صدساله جامعه جهانی متأثر از شدت وقایع قرن بیستم در نقض حقوق بنیادین بشر در سال 1998طی نشست رم به‌منظور مجازات ناقضان حقوق کیفري بین‌الملل و تحقق اصل منع بی‌کیفری تشکیل شد؛ اصل و هدفی که باوجود حق جامعه بین‌المللی بر همزیستی مسالمت‌آمیز چکیده کاملدیوان بین‌المللی کیفري متعاقب تلاش صدساله جامعه جهانی متأثر از شدت وقایع قرن بیستم در نقض حقوق بنیادین بشر در سال 1998طی نشست رم به‌منظور مجازات ناقضان حقوق کیفري بین‌الملل و تحقق اصل منع بی‌کیفری تشکیل شد؛ اصل و هدفی که باوجود حق جامعه بین‌المللی بر همزیستی مسالمت‌آمیز، به‌موجب عدم موفقیت دیوان بین‌المللی کیفری در برابر جنایات داعش با چالشی جدی مواجه شده است. صاحبنظران، موانع محاکمه و مجازات مرتکبان جنایات بین‌المللی در چارچوب اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری را اغلب در دو دسته موانع نظری و موانع ناشی از نقایص اساسنامه مطرح كرده‌اند، اما جامعه بین‌المللی در قرن بیستم، قرن سازمانهای بین‌المللی با پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه تنسیق روابط اجتماعی از طریق تصویب کنوانسیون‌های متعدد به‌منظور تحقق عدالت کیفری مواجه بوده که کنوانسیون مبارزه با فساد (مریدا 2003) در این زمره است اما این نظام از بعد تکوین نهادهای ضامن روابط اجتماعی بین‌المللی کماکان در مراحل توسعه قرار دارد. نتایج تحقیق مبین آن است که فساد سیاسی به مفهوم رفتار منحرف‌شده مقامات از ضوابط و وظايف رسمي خود به دليل ملاحظات خاص به‌عنوان یکی دیگر از موانع امحای بی‌کیفری است. هرچند مصونیت سران و اعضای داعش از تعقیب و مجازات به ضعف ساختاری دیوان بین‌المللی کیفری منتسب می‌شود، البته ترمیم شکنندگی این ساختار پیش از ابتلا آن به سرانجام جامعه ملل، ضروری به نظر می‌رسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - قواعد حاکم بر بهره‌برداری از منابع آبی در مخاصمات مسلحانه
ابراهيم رحماني سيدداود آقايي سيامك مؤذنياثرگذاري انسان بر محيط پيراموني خود به حدي رسيده كه ماهيت و اهميت جهاني يافته و بقاي نسل انسان و سلامت او به وجود محیط‌زیست سالم و پاك منوط شده است. مأموریت بنيادين سازمان ملل، حفظ نسل‌های آينده از مخاصمه و هدف اصلي يونسكو نيز یاری‌رسانی به‌منظور حفظ صلح و امنيت به‌واسط چکیده کاملاثرگذاري انسان بر محيط پيراموني خود به حدي رسيده كه ماهيت و اهميت جهاني يافته و بقاي نسل انسان و سلامت او به وجود محیط‌زیست سالم و پاك منوط شده است. مأموریت بنيادين سازمان ملل، حفظ نسل‌های آينده از مخاصمه و هدف اصلي يونسكو نيز یاری‌رسانی به‌منظور حفظ صلح و امنيت به‌واسطه توسعه همكاري ميان ملل و با مدد از آموزش و پژوهش علم و فرهنگ عنوان شده است. طي سده اخير، مخاصمات فراگير و متعدد بین‌المللی و غیربین‌المللی، حیاتی‌ترین عنصر خارجي براي دوام حيات نوع بشر در معرض تجاوزات بي‌شمار را هدف قرار داده و بشريت را مشغول خود كرده است. از نخستین روزهاي شکل‌گیری تمدن انساني، مديريت آب چالش اصلي بشر بوده و آب به‌عنوان نخستين منبع حياتي، جوامع انساني و اقتصاد را دچار محدوديت کرده است. در قرن 21 نحوه مديريت و حفاظت از منابع آب (رودخانه‌ها، تأسیسات و آب‌های زيرزميني) به هنگام بروز مخاصمات، همت همگاني را می‌طلبد تا جايي كه مجمع عمومي در جولاي 2010، حقي نوين به ميثاق حقوق بشر با عنوان «حق همگاني دسترسي به آب سالم» اضافه نمود و دهه 2005 تا 2015 را دهه آب و شعار «آب گنج هزاره سوم» اعلام كرده است. هدف از اين مقاله، بررسي اين موضوع است كه آيا حقوق بشردوستانه حاوي اصول و قواعدي هست كه ناظر بر نحوه حمايت و حفاظت از آب در همه انواع آن از قبيل رودخانه‌ها، تأسیسات آبي، منابع زيرزمين و غير است و چگونگي مواجهه نيروهاي نظامی با این ماده حیات‌بخش است؟ پرونده مقاله