تحلیل دگردیسی اسطوره مهر در شعر «آرش کمانگیر» سروده سیاوش کسرایی
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایرانیوسف نیک روز 1 , جلیل خلیلی جهرمی 2
1 - ادبیات و علوم انسانی
2 - دانشگاه یاسوج
کلید واژه: دگردیسی اسطوره ایزد مهر آرش کمانگیر سیاوش کسرایی,
چکیده مقاله :
روایات اساطیری همواره با اشارات و دلالت‌های رمزگونه و رازآلود همراه بوده است. یکی از این امور شگفتی‌آفرین، دگردیسی موجودات و پدیده‌ها به یکدیگر است. دگردیسی به معنای تغییر شکل ظاهری و اساس و هویت شخص یا چیزی با استفاده از نیروی ماوراء الطبیعی است. اسطوره‌های خدایان و ایزدان ایرانی که به مدد قدرت تخیل انسان خلق می‌شوند، می‌توانند به صورت‌ها و اشکال مختلفی به خصوص شهریاران و پهلوانان زمینی مبدل گردند. تا کنون دربارة دگردیسی پدیده‌های اساطیری و تحلیل آنها و همچنین در مورد اسطوره آرش کمانگیر، کتاب‌ها و مقالات متعددی نوشته شده است. منظومه آرش، سروده سیاوش کسرایی به دلیل بازآفرینی و بهره‌گیری از اصول میترائیسم و اسطوره ایزد مهر و انطباق آن با شرایط جامعه عصر شاعر از چندگانگی رمزآمیزی برخوردار است. از این رو ضرورت دارد در این مقاله با نگاهی نوآورانه و عمیق به این منظومه ابتدا جنبه‌ها و موارد دگردیسی اسطوره ایزد مهر به آرش بررسی شود، آن‌گاه به فراخور اندیشه شاعر، موارد تطبیقی با وضعیت جامعه عصر او واکاوی گردد. نگارندگان در این پژوهش که نشان داده‌اند قدرت شگفت‌انگیز آرش در دفاع از وطن و شکستن بن‌بست‌ها و تحقیر دشمن با استفاده از ابزار خاص اهورایی ناشی از این دگردیسی بوده و توانسته کارکرد مشابهی در عصر شاعر داشته باشد.
The mythological narratives have always been accompanied by mysterious indications and implications. One of these surprising things is the transformation of creatures and phenomena into one another. Metamorphosis is a change in the appearance, or identity of a person or a thing through the use of supernatural power. The myths about Iranian gods and goddesses who are created by human imagination can be transformed into different forms and shapes, especially the rulers or heroes living on the earth. Although so far, numerous books and articles have been written about the transformation of mythological phenomena and their analyses, as well as about the myth of Arash-e kamangir (Arash the Archer), the poem of Arash, by Siavash Kasraei is considered to have a mysterious multiplicity due to the re-creation and utilization of the principles of Mithraism and the myth of Mithra (Izad-e Mehr) and its conformity with the conditions of the society of that time. Therefore, it is necessary to analyze the instances and aspects of the Metamorphosis of the myth of Mithra into Arash in this article through an innovative and deep examination of the poem. Then, the compatibility between poet’s ideas and social situations will be examined. The results show that the amazing power of Arash in defending his homeland, overcoming the deadlocks and humiliating the enemy through the use of the special Ahurai equipment is due to this metamorphosis, and could have the same function in the poet’s time.