ژئوشیمی و پترولوژی ریولیت‌های قره‌داش شاهین‌دژ- شمال‌غرب ایران: بررسی خصوصیات ژئوشیمیایی ولکانیسم پس از برخوردی
محورهای موضوعی :معصومه آهنگری 1 , معصومه نظری 2 , محسن موذن 3
1 - دانشگاه ارومیه
2 - دانشگاه تبریز
3 - دانشگاه تبریز
کلید واژه: ریولیت, ژئوشیمی, پرآلومینوس, محیط تکتونیکی پس از برخوردی, شاهین‌دژ, ایران مرکزی. ,
چکیده مقاله :
ریولیت‌های قره‌داش شاهین‌دژ از نوع ریولیت‌های پرآلومینوس با مقدار SiO2 و K2O بالا هستند. این سنگ‌ها از درشت بلور‌های کوارتز، فلدسپار پتاسیم به همراه مقادیر اندک پلاژیوکلاز در زمینه‌ای ریزدانه و غنی از فلدسپارهای پتاسیم تشکیل یافته‌اند. از لحاظ ژئوشیمیایی این سنگ‌ها از LREEها و LILEها غنی شده هستند و در مقابل مقدار HREEها و HFSEها تهی‌شدگی نشان می‌دهد. بررسی روابط صحرایی، بافتی و سنگ‌شناسی به همراه ویژگی‌های ژئوشیمیایی سنگ کل نشان می‌دهند ماگمای به‌وجود آورنده ریولیت‌های قره‌داش دارای منشأ پوسته‌ای است که بواسطه تفریق بلوری (پلاژیوکلاز و تیتانومگنتیت) ترکیب آن دستخوش تغییر شده است. آنومالی منفی Eu، Sr و Ti در نمودارهای چند عنصری بیانگر تفریق بلوری است. ویژگی‌های ژئوشیمیایی ریولیت‌های قره‌داش مانند مقادیر نسبت‌های Rb/Nb، K/Rb، Rb/Sr، Rb/Ba و Ga/Al مشابه با گرانیت‌ها/ ریولیت‌های A-Type در محیط‌های پس از برخوردی هستند. با در نظر گرفتن سن پرکامبرین برای این توده، به احتمال زیاد فازهای کششی بعد از بسته شدن اقیانوس پروتوتتیس عامل تشکیل این توده بوده است.
Qareh-Dash rhyolites from the Shahindej area are peraluminous rocks with high SiO2 and K2O contents. These rocks are mainly composed of quartz, K- feldspar and rare plagioclase phenocrysts in a fine-grained K-feldspar rich matrix. Geochemically, Qareh-Dash rhyolites show enrichment in LREEs and LILEs and depletion in HREEs. Field studies, textural and petrographical relations, along with whole rock geochemistry, demonstrate that the parental magma of the Qareh-Dash rhyolites was originated from the crust. The composition of the parental magma was modified due to fractional crystallization of plagioclase and titanomagnetite evidenced by negative Eu, Sr and Ti anomalies in multielement diagrams. The chemical characteristics of Qareh- Dash rhyolites such as Rb/Nb, K/Rb, Rb/Sr, Rb/Ba and Ga/Al ratios are similar to A-Type granites/ rhyolites associated with post- collision tectonic settings. According to Precambrian age for the Qareh-Dash rhyolites, formation of these rocks might be related to extensional phases which were probably taken place after closure of proto- Thetys Ocean.