نفس ستیزی مولوی در مثنوی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
کلید واژه: نفس, مجاهده, حق, سلوک, امّاره, شیطان, عرفان,
چکیده مقاله :
انسان به عنوان شریف‌ترین مخلوق عالم، و جانشین ذات باریتعالی، در قید و بند جهان مادی گرفتار شده است. او براساس فطرت حق‌جویی و خصلت کمال طلبی، در صدد اتصاف به صفات ذات اقدس الهی است، تا بتواند با حرکت در مسیر تزکیه و تهذیب نفس، به مقام قرب ربوبی و اتصال به محبوب حقیقی دست یابد. تحقق این هدف متعالی، نیازمند پرهیز از اشتغال به جهان مادی و دوری از پیروی خواهش‌های نفسانی است. یکی از مکاتبی که انسان را در راستای چنین هدفی هدایت می‌کند، تا از مرحلة انقطاع از عالم تعینات تا مرتبة فناء فی الله نایل گردد، مکتب عرفان و تصوف است، و مولانا از جمله عارفانی است که در سراسر مثنوی به شرح و بسط آداب و شیوة سلوک الی الله پرداخته است. او مهمترین عامل و مانع دستیابی به کمال مطلق و حقیقت هستی را، نفس اماره می‌پندارد و مجاهدة با نفس را ـ که در این مقاله به بررسی کیفیت آن پرداخته شده ـ مایة تعالی روح و حیات جان آدمی محسوب می‌دارد. از منظر مولوی، ریاضت نفس و ممانعت از سرکشی آن، جهاد اکبر محسوب می‌گردد، و شرط ارتقاء سالک طریق حق، از عالم جماد تا مرحلة نفس مطمئنه، فنای عرفانی، یعنی کشتن نفس است.
Human as most honorable world's creature and God's successor, has been involved in constraint & limitation of material world. He by his God's questing's nature and perfection character is going to attribute to Holy God's qualification to be able to progress in the path of reformation and refinement oneself to achieve the position of proximity and connecting to real cherished. Realization this superior goal, it is needed to avoid of engagement to material world and separation of following one self's questing. One of the doctrine that leads human to this goal, from disconnecting phase form determinations world to inexistence in Allah's phase, is mysticism and theosophy's doctrine, and Mo'lana is one of the mystics that explained and expanded the etiquettes and techniques of conducting to God in whole Mathnawi. He thinks that the most important factor and prevent access to absolute perfection and universal truth is sensuality and struggle with self – that it's quality discussed in this paper – cognizing as a key to excellency of spirit and living soul, and the condition of promoting the wayfarer to God's path from the material world to self-trusted phase, is mystic inexistence it means Self-annihilation.