شأن اخلاقی حیوانات از دیدگاه اندیشمندان غرب، مسلمان و قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
1 - دانشگاه معارف اسلامی
کلید واژه: شأن اخلاقي, ویژگی‌های شأن اخلاقی, شأن اخلاقی حیوانات, شأن اخلاقی در قرآن.,
چکیده مقاله :
شأن اخلاقی حیوانات، موضوعی است که در غرب از قبل مورد توجه بوده است، اما در میان اندیشمندان مسلمان زمینه‌ای برای طرح آن وجود نداشته است. در خصوص شأن اخلاقی حیوانات میان اندیشمندان غیر مسلمان، از دیدگاه انسان محور ـ دیدگاه افراطی ـ که برای هیچ موجودی غیر از انسان شأن اخلاقی قائل نیست تا دیدگاه بوم محور ـ دیدگاه تفریطی ـ که برای تمام عالم هستی شأن و احترام قائل است به چشم می خورد که تمام آنها قابل نقد هستند. اندیشمندان مسلمان اولاً با وسعت و عمق در این بحث ورود نداشته‌اند، ثانیاً با توجه به مبانی اعتقادی یکسانِ مبتنی بر آیات و روایات شان، اگر به بحث ورود پیدا کنند به دیدگاهی یکسان و یا حداقل مشابه؛ یعنی وجود شأن اخلاقی برای حیوانات خواهند رسید. این مقاله که از نوع کتابخانه ای است تلاش کرده با روشی وحیانی نقلی و نیز تحلیلی توصیفی شأن اخلاقی حیوانات را از دیدگاه اندیشمندان غربی و مسلمان و آنگاه از دیدگاه قرآن بررسی نماید. از دیدگاه قرآن، وجود ویژگی های شأن اخلاقی ـ شعورمندی، هدفمندی و اختیار ـ در حیوان که لازمة شأن اخلاقی مستقل است، امری ممکن به نظر می رسد و در نتیجه شأن اخلاقی حیوانات امری باورپذیر می نمایاند.
he moral status of animals is an issue that has long been taken into account in the West, but there have been no grounds for its consideration among Islamic thinkers. The perspectives among non-Islamic thinkers on the moral status of animals range from the human-centric—excessiveness—perspective, which regards no creature other than man as holding moral status, to the egocentric—deficiency—perspective, which regards the entire universe as holding status and respect, and are all subject to criticism. As for Islamic thinkers, firstly, they have not addressed the issue in depth; secondly, they will reach the same perspective or at least similar ones, i.e. presence of moral status for animals, if they address the issue given the same basic beliefs that they hold based on their verses and narratives. This paper, which is of the library type, has sought to investigate the moral status of animals from the perspectives of Western and Islamic thinkers and then from that of the Quran with both revealed theological and analytical-descriptive methods. From the Quran’s perspective, presence of moral status features—rationality, purposefulness, and free will—in animals, which are the requirements of independent moral status, seems possible, and, consequently, moral status of animals appears to be believable..