مسائل نیروی انسانی متخصص؛ چالشهای تحصیلی، کار و اشتغال به روایت دانشآموختگان دکتری
محورهای موضوعی : پژوهش مسائل اجتماعی ایرانمحمد توکل 1 , اختر شیری 2 , سعید سمنانیان 3
1 - استاد گروه علمی جامعهشناسی، دانشگاه تهران، ایران
2 - دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، ایران
3 - استاد گروه فیزیولوژی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران
کلید واژه: دانشآموختگان دکتری, کیفیت, رضایت, مهاجرت, اشتغال,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف شناسایی چالشهای دانشآموختگان مقطع دکتری به ویژه در حوزۀ اشتغال تعریف شد و همچنین مسائل متعدد مرتبط با آموزش، پژوهش، امکانات و انتظارات در دوران تحصیل، پس از تحصیل و اشتغال آنها را مورد کاوش قرار داد. رويكرد نظري در تحليل دادهها، رويكردي مرتوني است. جمعیت آماری این مطالعه، فارغالتحصیلان شانزده دانشگاه برتر کشور را شامل میشد که از سال 1393 تا 1398 فارغ التحصیل شده بودند. تعداد کل فارغ-التحصیلان دکتری این پنج سال، بالغ بر 16069 نفر بود که رایانامه 12434 نفر قابل دسترس گردید و پرسشنامههاي الكترونيك به رایانامه آنان ارسال شد. یکی از یافته های مهم این است که از لحاظ بازار کار، دانشگاهها بیشترین مصرفکنندۀ نیروی انسانی متخصص با درجۀ دکترا هستند و بخشهای دیگر اقتصادی، صنعتی و خدماتی، پذیرای کافی برای نيروي انساني با سطح بالای تخصصی نیستند. در زمینه اشتغال، فارغ التحصیلان زن مقطع دکتری، فاصله قابل توجهی در یافتن اشتغال از مردان دارای این مدرک داشتهاند (%54 در مقابل 79%)، به ویژه برای شغلهای دولتی (%59 در مقابل 69%). در مقولۀ مهم رضایت از کار، ابراز گسترده پاسخگویان - هم زنان و هم مردان شاغل با مدرک دکترا - از کافی نبودن حقوق و مزایای شغلی وجود داشت (بیش از 75% پاسخگویان). اما نکته هشداردهنده و مهمتر این بود که بیش از 70% از دارندگان مدرک دکتری، تمایل به مهاجرت به خارج از کشور داشتهاند.
The aim of this research was to identify the challenges faced by the PhD graduates, specifically in the areas of work and occupation, as well as the related problems of their education, research, possibilities, and expectations during and after university study. The theoretical approach in this research was Mertonian, and the statistical population consisted of those who graduated from 16 superior universities in Iran between 2014to2019. They were 16069 out of which 12434 were available through email and received our e-questionnaire. One of the important findings of this survey was that at the job market level the universities were the bigger consumer of PhD holders, employing them more than other sectors such as economic, industry and services. Moreover, female graduates in compare to male had fewer opportunities for employment (54% versus 79%). The respondents complained about salary and job privileges and expressed their inclination to immigrate to other countries (more than 70%).