دوگانۀ خودآیینی و اصالت در تربیت، انسان خودآیین یا مسئول؟!
محورهای موضوعی :جلال کریمیان 1 , نرگس سجادیه 2 , خسرو باقری 3 , مهدی منتظرقائم 4
1 - دانشگاه تهران
2 - استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران
3 - دانشگاه تهران
4 - دانشگاه تهران
کلید واژه: خودآیینی, اصالت, خودینگی, هستی, اگزیستانس, تفکرهستی‌شناسانه, مسئولیت, پروا, کانت, هایدگر,
چکیده مقاله :
خودآیینی به‌عنوان آرمانی شناخته‌شده در تعلیم‌وتربیت مورد تفاسیر گوناگون قرار گرفته است. در تعریفی کلی خودآیینی به معنای پیروی فرد از قانون‌گذاری خویشتن است. کانت به‌عنوان بنیانگذار این مفهوم در فلسفۀ مدرن، خودآیینی را وصف ارادۀ آزاد انسان می‌داند و آن را شرط وضع قانون‌مطلق اخلاقی در نظر می‌گیرد. این اصطلاح پیوند مستحکمی با عقلانیت مدرن دارد. در مقابلِ خودآیینی، اصالت مفهومی است که ضمن قبول آزادی انسان به‌عنوان غایت تربیت، تحقق آزادی در فرآیند تربیت و رشد انسان را در مرکز توجه قرار می¬دهد. در دوران معاصر تعاریف مختلفی از خودآیینی در تربیت ارائه شده که در آن سعی شده است پیوند میان عقلانیت و اصالت به نحوی تبیین گردد با این وجود عمق فلسفی مفهوم اصالت در این تعاریف کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این زمینه تببین هایدگر از اصالت یا همان خودینگی می¬تواند تعمیق‌بخش ایده¬آل خودآیینی در تربیت باشد. هایدگر در اگزیستانسیالیسم هستی‌شناسانه‌اش، اصالت را توانایی انسان برای هستی‌اندیشی و تفکر معنوی و به‌چنگ آوردن بودنِ خود در هستی به‌عنوان یک کل معنادار تفسیر می¬کند و خود بودن انسان را در ارتباط دائم او با حقیقت می‌داند. در این بستر، اصالت، گشوده بودن رو به هستی و طلب حقیقت در زیست انسانی است. اصالت حاصل سیری از ناخودینگیِ شیوه زیستنِ تحمیل شده به انسان به‌سوی پروامندی و فراچنگ آوردن هستی به‌سوی مرگ است. پای گذاشتن در این مسیر منوط به پذیرفتن دعوت وجدان آدمی به‌سوی قبول مسئولیت هستی‌شناسانۀ خویش است. بدین‌ترتیب اصالت درهم‌تنیده با ذات حقیقت‌جوی انسان است و به‌عنوان هدفی غایی می‌تواند تکمیل‌کنندۀ تعاریف موجود از خودآیینی باشد. نتیجه آن‌که مرجعیت اصالت در تربیت، مسئولیت¬پذیری را به‌عنوان هدف و روش محوری در کردوکارهای تربیتی برمی¬کشد.
Autonomy, a widely recognized ideal in the realm of education, has been subject to diverse interpretations. In its broadest sense, autonomy pertains to adhering to one's own laws. Imbued with significance by Kant, the progenitor of this notion within contemporary philosophy, autonomy is regarded as a descriptor of human volition, crucial for the establishment of an absolute moral code. This term finds a profound association with modern rationality. In contrast to autonomy, authenticity emerges as a concept that, while acknowledging human freedom as the aim of education, directs attention toward the actualization of freedom throughout the educational process and human development. In the contemporary era, educational conceptions of autonomy have presented various definitions attempting to elucidate the nexus between rationality and authenticity. However, the philosophical profundity of authenticity has received limited attention within these delineations. Within this context, Heidegger's explication of authenticity (or Eigentlichkeit) possesses the potential to deepen the ideal of autonomy within education. In his ontological existentialism, Heidegger conceives of authenticity as humanity's capacity to engage in spiritual contemplation, aligned with a profound understanding of existence as a meaningful totality, while acknowledging an ongoing connection with truth. Being authentic, therefore, implies openness toward Being itself and an earnest quest for truth within human life. Authenticity arises from a departure from the prescribed paths laid by others, leading toward a more fulfilled existence and facilitating an existential consciousness concerning Being-towards-death. The pursuit of this path necessitates an acceptance of the inner calling of human conscience, embracing fully one's ontological responsibility. Hence, authenticity and its concomitant truth-seeking nature become profoundly intertwined, ultimately serving as a complement to existing definitions of autonomy. Therefore, as a consequence, authenticity emerges as a foundational principle, serving as a guiding light that elevates human responsibility to the forefront as the central objective and primary pathway within the realm of educational pursuits.