شاخص‌ها و مؤلفه‌های جانشین پروری در مدارس و مراکز آموزشی: رویکردی سنتزپژوهی
محورهای موضوعی : روش های نوین آموزش وتوسعه منابع انسانیبهزاد جهانشیری 1 , هادی پورشافعی 2 , حسین مومنی مهموئی 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران
2 - دانشیار مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
3 - دانشیار مطالعات برنامه درسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران
کلید واژه: جانشین پروری, مدیریت استعداد, سازمان, مراکز آموزشی,
چکیده مقاله :
نیروی انسانی کارآمد، شاخص عمده برتری یک سازمان نسبت به سازمان‌های دیگر است. یکی از شاخص های حفظ، نگهداشت، توانمندسازی و توسعه یافتگی کارمندان در سازمان ها توجه به جانشین پروری افراد برای پست های آینده سازمان است. این مهم در سازمان های آموزشی با توجه به اهداف آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر شناسایی شاخص-ها و مؤلفه های جانشین پروری مدیران در مدارس و مراکز آموزشی بود. رویکرد پژوهش حاضر، کیفی و روش آن سنتزپژوهی بود. حوزه پژوهش شامل کلیه مقالات منتشرشده در دهه اخیر (2023-2006) بود که از این میان تعداد 24 عنوان بر اساس پایش موضوعی محتوایی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با تحلیل کیفی اسناد موردمطالعه گردآوری شدند. با تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، عوامل کلیدی در 4 بعد، 11 عامل و 54 مقوله شامل بعد مدیریت جانشین پروری (مشتمل بر مؤلفه هایی چون شایستگی محوری، مدیریت دانش، رهبری تحولی و خلاقانه، برنامه ریزی راهبردی)؛ بعد فرهنگ سازمانی (مشتمل بر مؤلفه-هایی چون تقویت فرهنگ همکاری و کار تیمی، تفویض اختیار، حفظ و نگهداشت نیروی انسانی مستعد)؛ بعد رویکردها و راهبردهای جانشین پروری (مشتمل بر مؤلفه هایی چون رویکردهای مبتنی بر خودتوسعه ای و رویکردهای مبتنی بر یادگیری مشارکتی)؛ بعد پایش و ارزیابی (مشتمل بر مؤلفه هایی چون پایش برنامه ای و ارزیابی شایستگی های فردی) طبقه‌بندی شدند. نتایج نشان داد برای طراحی الگوهای جانشین پروری باید علاوه بر مؤلفه های شخصی جانشین، فرهنگ‌سازمانی، توجه به رویکردهای مؤثر در آموزش، مدیریت مناسب در جانشین پروری و ارزیابی مناسب را در نظر گرفت.
Efficient human resource is a major indicator of the superiority of an organization over other organization. One of the indicators of retention, empowerment and development of employees in organizations is to pay attention to the replacement of people for the future positions of the organization. This is of special significance in educational organizations considering their goals, hence the aim of the current research was to identify the indicators and components of the replacement of managers in schools and educational centers. The approach of the current research was qualitative and the method was synthetic. The research corpus included all the articles published in the last decade (2006-2023), of which 24 articles were selected as samples based on thematic content monitoring. The research data were collected by qualitative analysis of the studied documents. By analyzing the data, key factors in 4 dimensions, 11 factors and 54 categories including the dimension of succession management (components such as competence-oriented, knowledge management, transformational and creative leadership, strategic planning); cultural organizational dimension (components such as strengthening the culture of cooperation and teamwork, delegating authority, maintaining talented human resources), approaches and strategies of parenting dimension (components such as approaches based on self-development and approaches based on cooperative learning), and monitoring and evaluation dimension (components such as program monitoring and evaluation of individual competencies) were classified. The results showed that in order to design succession planning patterns, in addition to the personal components of the succession, organizational culture, attention to effective approaches in education, proper management in succession planning, and appropriate evaluation should be considered.