روش‌های آموزش توحید صفاتی در قرآن بر اساس دیدگاه‌های علامه طباطبایی در تفسیر المیزان
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
1 - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
کلید واژه: توحید صفاتی, روش‌های آموزش, اعلام و القای صریح به مخاطب, برشمردن نمونه‌های عینی.,
چکیده مقاله :
یکی از مراتب توحید الهی، توحید صفاتی است که از دیدگاه فیلسوفان، متکلمان و عمدة مفسران شیعه، به معنای عینیت این صفات با ذات خداوند و با یکدیگر است؛ ولی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) در تفسیر المیزان، بر اساس آیات قرآن، توحید صفاتی یعنی این‌که خداوند علاوه بر ذات، از جهت صفات کمالی نیز نامحدود و بی‌همتا است. این معنا از توحید صفاتی، به روش¬های متعددی در آیات قرآن آموزش داده شده، که برخی از آنها عام و مربوط به همه صفات و برخی خاص بعضی از این صفات است. این تحقیق که با استفاده از قواعد تفسیر و روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه¬ای انجام شده است، به دنبال بررسی و تبیین روش¬های عام این آموزش بر اساس دیدگاه¬های تفسیری علامه طباطبایی و با محوریت سه صفت کمالی ذاتی یعنی حیات و علم و قدرت است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که این نوع آموزش، دارای دو روش عام «اعلام و القای صریح به مخاطب» و «برشمردن نمونه¬های عینی» است. از کاربرد این دو روش به دست می‌آید که از دیدگاه قرآن، در آموزش توحید صفاتی، برهان و استدلال لازم نیست؛ بلکه باید آن را هم صریحاً اعلام و در وجود مخاطب القا کرد؛ هم با برشمردن نمونه¬های فراوان عینی و کاملا مشهود، آن حقیقت را نیز در وجودش تثبیت و یقینی نمود.
One of the levels of monotheism is monotheism of attributes, which, from the viewpoint of philosophers, theologians, and majority of Shia commentators, means the identification of these attributes with God's essence and with each other. But for Allameh Tabataba'i (may Allah be pleased with him) in tafsir al-Mizan, based on the Qur'anic verses, monotheism of attributes means that God, in addition to his essence, is also unlimited and unparalleled in terms of perfection attributes. This meaning of monotheism of attributes has been taught in several ways in the Qur'anic verses, some of which are general and related to all attributes and some of which are specific to some of these attributes. This research, which was carried out using the rules of interpretation and the descriptive-analytical method and using library resources, seeks to investigate and explain the general methods of this education based on the interpretative views of Allameh Tabatabaei, and is centered on three intrinsic perfection attributes: life, knowledge and power. The results of this research show that this type of education has two general methods: "announcement to and explicit induction into the audience" and "counting concrete examples". From the application of these two methods, it is obtained that from the Qur'an's point of view, proof and reasoning are not necessary in teaching the monotheism of attributes. Rather: a) it should be explicitly announced to and instilled in the audience; b) that truth should be established and confirmed in audience's essence by enumerating many objective and completely evident examples.