تجلی آموزه های اسلامی در طراحی خانه های آرامش بخش (نمونه موردی: خانه الداغی ها و جعفرزاده سبزوار)

چکیده مقاله :

معماری خانه‌های ایرانی، به‌ویژه با تأثیرپذیری از آموزه‌های اسلامی، نقش مهمی در پاسخگویی به نیازهای معنوی و مادی ساکنان دارد. این پژوهش به بررسی تجلی آموزه‌های اسلامی در طراحی خانه‌های سنتی منطقه سبزوار، با تمرکز بر خانه‌های الداغی‌ها و جعفرزاده از دوره قاجار، می‌پردازد. هدف پژوهش، استخراج معیارهای اسلامی برای طراحی خانه‌هایی آرامش‌بخش است که با بهره‌گیری از اصول قرآنی و روایات اسلامی، قادر به ایجاد محیطی هماهنگ با نیازهای انسان و فرهنگ ایرانی باشند. این پژوهش از نوع کیفی بوده که با جمع‌آوری اطلاعات از طریق روش اسنادی-کتابخانه‌ای به تجزیه و تحلیل اسناد و متون اسلامی پرداخته شده و با استدلال منطقی، تجلی اصول و ارزش‌های اسلامی در خانه‌های تاریخی الداغی‌ها و جعفرزاده از دوره قاجار مورد بررسی قرار گرفته شده است. بررسی خانه‌ها نشان می‌دهد که معماران ایرانی اصولی مانند: حریم و محرمیت ، تعادل و تناسب، زیبایی‌شناسی، بهره‌برداری از هندسه و سلسله‌مراتب فضایی و اهتمام به خلوت و آرامش را رعایت می‌کردند، همچنین توجه و استفاده از مصالح طبیعی و سبک زندگی متناسب با فرهنگ مردمان این منطقه، از ویژگی‌های بارز این خانه‌ها است. یافته‌های پژوهش گویای آن است که با بازگشت به این آموزه‌های حکیمانه، می‌توان کیفیت و معنویت مسکن معاصر را ارتقاء داد و با پیروی از این ارزش‌های اسلامی نه تنها پایداری و دوام ساختارها فراهم می‌شود، بلکه آرامش روان‌شناختی و اجتماعی ساکنان نیز تأمین می‌گردد.

چکیده انگلیسی :

Iranian residential architecture, particularly under the influence of Islamic teachings, plays a significant role in addressing the spiritual and material needs of its inhabitants. This study investigates the manifestation of Islamic teachings in the design of traditional houses in the Sabzevar region, focusing on the Aldaghi and Jafarzadeh houses from the Qajar period. The aim of the research is to extract Islamic criteria for designing tranquil homes that, by drawing on Quranic principles and Islamic narrations, can create an environment harmonious with human needs and Iranian culture. This qualitative research was conducted by collecting data through documentary and library methods, analyzing Islamic texts and documents, and employing logical reasoning to examine the manifestation of Islamic principles and values in the historical Aldaghi and Jafarzadeh houses from the Qajar era. The analysis of these houses reveals that Iranian architects adhered to principles such as privacy and seclusion, balance and proportion, aesthetics, the use of geometry and spatial hierarchy, and an emphasis on solitude and tranquility. Additionally, the use of natural materials and a lifestyle aligned with the culture of the region’s people are prominent features of these houses. The findings suggest that by returning to these wise teachings, the quality and spirituality of contemporary housing can be enhanced. Adhering to these Islamic values not only ensures the sustainability and durability of structures but also fosters the psychological and social well-being of residents.