اخلاق نقلی وحیانی؛ به مثابه «میزان» برای اخلاق عرفاني
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
1 - استادیار، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: اخلاق نقلی, اخلاق عرفانی, میزان شریعت.,
چکیده مقاله :
یکی از مهم¬ترین ویژگی¬ها و امتیازات روی¬کرد «اخلاق وحیانی ـ نقلی» در مقابل «اخلاق عرفانی» میزان بودنِ اخلاق نقلی برای اخلاق عرفانی است. پژوهش پیشِ¬رو جوانب این مسأله را به روش تحلیلی ـ اسنادی مورد بررسی قرار داده است. مکتب اخلاق وحیانی، موازین خود را در دو قالب «تئوری» یعنی «آموزه¬های اخلاقی» و «عملی» یعنی «شخص انسان کامل» ارائه داده است. در یک نگاه کلان، کلّیتِ مکتب اخلاق عرفانی با موازین اخلاق وحیانی، هم¬سویی داشته و نگاه کسانی که در این ساحت، دچار افراط و یا تفریط شده¬ و جنبه ظاهریِ دین را نادیده گرفته و یا در مقابل، بُعد باطنی شریعت و مقامات عرفانی را انکار کرده¬اند قابل پذیرش نیست. و اما در یک نگاهِ جزئی و تفصیلی، برخی مسائل مطرح در اخلاق عرفانی هماهنگی با موازین اخلاق وحیانی ندارد که این موارد همیشه از سوی عارفان راستین مورد نقد و انکار بوده است. به¬دور بودن رویه اباحی¬گری و یا شاهدبازی از میزان شریعت، کاملا روشن است. افراط در روش ملامی¬گری نیز به خروج از میزان شریعت می¬انجامد. برخی گرایشات رهبانیت¬گرایانه همچون ترک ازدواج، فاصله-گرفتن از اجتماع، افراط در عبادت¬های طاقت¬فرسا و یا زیاده¬روی در خلوت‌گزینی و یا در گرسنگی-کشیدن از دیگر رفتارهای به¬دور از میزان شریعت است که اگر چه از سوی برخی مطرح شده اما در عرفان اصیل اسلامی، همیشه مورد انتقاد بوده است.
It is one of the most important features and advantages for the approach of "narrative morality” that it is the Scale for "mystical morality" and not the reverse. This research has investigated the aspects of this issue by an analytical-documentary method. The reveled morality school has presented its standards in two forms: "moral teachings" and "perfect human person". In a broad view, the school of mystical morality, in general, is aligned with the standards of revealed morality. So, the view of those who have gone to extremes in this field, have ignored the external aspect of religion or, on the other hand, have denied the inner dimension of Sharia and mystical stages is not acceptable. But in a detailed view, some issues which raised in mystical morality are not in harmony with the scales and standards of revealed ethics, so, have always been criticized and denied by true mystics. It is quite clear that the issues such as pederasty or libertinism is far from the scale of the law. Exaggeration in the method of people of blame also leads to departure from scale of the law. Some monastic tendencies such as leaving marriage, staying away from the community, excessive in exhausting worship, seclusion, starving, as well as other non-based-on-law- ascetic practices are among other behaviors that are far from the scale of the law. They although have been proposed by some, but, has always been criticized in authentic Islamic mysticism.