بررسی رفتار زمین‌شیمیایی عناصر اصلی و کمیاب خاکی در گارنت‌های موجود در سنگ‌های دگرگونی منطقه بروجرد (پهنه سنندج- سیرجان)
محورهای موضوعی :فرشته سجادی 1 , سمیه رحمانی جوانمرد 2 , نسیم شمس الدینی 3 , زهرا طهماسبی 4 , حسین هاشمی 5 , زینگ دینگ 6 , احمد احمدی خلجی 7
1 - دانشكده زمين‌شناسي، پرديس علوم، دانشگاه تهران
2 - دانشگاه لرستان، خرم¬آباد
3 - دانشگاه ارومیه
4 - دانشگاه لرستان
5 -
6 - آکادمی علوم چین
7 - دانشگاه لرستان، خرم¬آباد
کلید واژه: انتشار بروجرد پهنه سنندج- سیرجان سنگ‌های دگرگونی شیمی کانی عناصر کمیاب خاکی گارنت,
چکیده مقاله :
در شرق و جنوب شرق بروجرد واحدهای دگرگونی میکاگارنت‌شیست و هورنفلس برونزد دارند. این سنگ‌ها شامل کانی‌های کوارتز، فلدسپار پتاسیم‌دار، پلاژیوکلاز، گارنت (آلماندین- اسپسارتین)، کلریت، کردیریت، آندالوزیت، سیلیمانیت، بیوتیت و مسکوویت و به مقدار کمتری آپاتیت، اکسیدهای آهن (ایلمنیت و مگنتیت) و زیرکن هستند. با توجه به نتایج تجزیه شیمیایی سنگ کل، سنگ مادر سنگ‌های مورد بررسی، سنگ‌های پلیتی بوده است. بر پایه اکسیدهای عناصر اصلی و عناصر با قدرت میدانی بالا، محیط رسوبی تشکیل سنگ مولد متاپلیت‌های بروجرد، حاشیه فعال قاره‌ای بوده است. شیمی پورفیروبلاست‌های گارنت‌های موجود در برخی هورنفلس‌ها از مرکز به حاشیه بیانگر همگن بودن نسبی آنها نسبت به عناصر اصلی، کمیاب و کمیاب خاکی است که این مسئله به پدیده انتشار در درجات بالای دگرگونی (ºC 600<) نسبت داده شده است. بررسی الگوی منطقه‌بندی عناصر اصلی گارنت‌های موجود در شیست‌ها و برخی دیگر از هورنفلس‌ها بیانگر منطقه‌بندی ترکیبی معکوس با افزایش Mn و کاهش Fe و Mg از مرکز به حاشیه است. فرایند بازجذب منگنز در طی رشد گارنت، موجب افزایش Mn در حاشیه این گارنت‌ها شده است. حضور کلریت در حاشیه پورفیروبلاست‌های گارنت موجود در این شیست‌ها به‌وضوح نشان می‌دهد که فرایند بازجذب منگنز ممکن است در افزایش منگنز به‌سوی حاشیه نقش مهمی داشته باشد. روند تغییرات Y و HREE در گارنت درون شیست‌ها از مرکز به‌سوی حاشیه کاهشی است. رشد گارنت در یک سیستم بسته (تفریق رایلی عناصر سازگار) بهعنوان یک فرایند احتمالی میتواند موجب افزایش محتواي منگنز و همچنین موجب کاهش فراوانی عناصر Y و HREE از مرکز به حاشیه در گارنت موجود در شیست‌ها شده باشد. الگوی تغییرات عناصر کمیاب و کمیاب خاکی در گارنت موجود در برخی از هورنفلس‌ها نسبتاً همگن بوده و روند خاصی را از مرکز به حاشیه نشان نمی‌دهند. عدم مشاهده منطقه‌بندي مشخص این عناصر در گارنت درون این هورنفلس‌ها احتمالاً ناشی از عدم تفکیک این عناصر در اثر رشد سریع گارنت بوده است.
Garnet–mica schist and hornfels rock units are exposed in the east and southeast of Boroujerd. These rocks consist primarily of quartz, K-feldspar, plagioclase, garnet (almandine–spessartine), chlorite, cordierite, andalusite, sillimanite, biotite, muscovite, and minor amounts of apatite, iron oxides (ilmenite and magnetite), and zircon. Whole-rock geochemical analyses reveal that the dominant protoliths are pelitic rocks. Major and trace element compositions suggest that the Boroujerd pelites were deposited along an active continental margin. Garnet porphryblasts in some hornfels samples are compositionally homogeneous with respect to major, trace and rare earth elements; this is attributed to the diffusional re-equilibration at high temperatures (>600 ºC). Garnet in schists and some hornfels samples show reverse compositional zoning with increasing Mn and decreasing Fe and Mg from core to rim. Higher concentrations of Mn in garnet rims are attributed to resorption during retrogression. The presence of chlorite around garnet porphryblasts in these schists also supports resorption during retrogression. In schists, concentrations of HREE and Y in garnet decrease from core to rim. These zoning patterns are interpreted to record garnet growth in a closed system (i.e., Rayleigh fractionation of compatible elements). Core–rim variations in the concentrations of trace elements and rare earth elements in garnet in the hornfels samples is negligible. The lack of prominent zoning of these elements in garnet from hornfels is interpreted as minimal fractionation due to rapid garnet growth.