صفات اخلاقی تأثیرگذار بر اجتهاد
محورهای موضوعی : Ethics and Islamic Educationسعید ضیائی‌فر 1 , مرتضی فیروزی 2
1 - پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
2 - دانشگاه تهران
کلید واژه: اجتهاد, معرفت فقهی, اخلاق, تأثیر گذاری, صفات اخلاقی, ,
چکیده مقاله :
هدف اجتهاد تحصیل معرفت صحیح نسبت به احکام فقهی است و عوامل متعددی بر شناخت صحیح تأثیر گذار ند. یکی از آنها صفات اخلاقی مجتهد است که به فضایل و رذایل اخلاقی تقسیم می شوند. فضایل اخلاقی نقش مهمی در شناخت صحیح مسائل علمی دارند همان طور که رذایل اخلاقی مانع مهمی در فهم صحیح اند به همین جهت شناخت صفات تاثیر گذار بر اجتهاد (اعم از فضائل و رذائل ) ضروری است. از آنجا که مجتهد باید تلاش کند تا به معرفت صحیح دست یابد؛ بنابر این، وی هم باید به فضایل اخلاقی تاثیر گذار بر معرفت آراسته و هم از رذائل اخلاقی تأثیر گذار بر معرفت پیراسته باشد. اصل تاثیر صفات اخلاقی براجتهاد پیش فرض ماست. در نوشته حاضر بر آنیم تا به روش عقلی و یا نقلی بررسی کنیم که کدام صفات اخلاقی بر اجتهادتاثیر گذار است. مهم ترین صفات اخلاقی تاثیر گذار بر اجتهاد عبارتند از: عدالت اخلاقی، حسن ظن، تواضع علمی، خودپسندی در رأی، تعصب، دنیاگرایی ،شتاب زدگی و خصومت.
Ijtihad’s goal is acquisition of true knowledge of juristic judgements and the knowledge is affected by various elements. Moral attributes of the religious jurist, divided into virtues and evils, is one of the elements. virtues affect true knowledge and comprehension of Islamic jurisprudence significantly, as evils prevent it, therefore, recognition of the effective attributes in Ijtihad (both virtues and evils) is necessary. Religious jurist must try to acquire the true knowledge, consequently, he should arrange moral virtues that affect the knowledge and be free from moral evils, too`. Effect of moral attributes in Ijtihad ,as a principle, is the preconception. In this article by both rational or traditional methods, researchers investigate which attributes affect Ijtihad. Moral justice, fair thought, humility, egoism, mundane, hastiness and hostility are the most important moral attributes that affect Ijtihad.