موانع ترمینولوژیک همکاری میان‌رشته‌ای تاریخ با مطالعات قرآنی و راهکار برون‌رفت از آن
محورهای موضوعی :
1 - فعالیت های قرآنی
کلید واژه: موانع ترمینولوژیک تاریخ قرآن‌پژوهی مطالعۀ میان‌رشته‌ای,
چکیده مقاله :
در یک سازوکار میان‌رشته‌ای، تعاملی در سه بعد اصطلاح‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی می‌بایست رخ دهد. ناظر به ترتیبی که در میان این سه بعد وجود دارد، می‌بایست که تمامی گام‌ها به درستی برداشته شود؛ زیرا بروز خطا در هر بخش قابلیت تسری به گام‌های دیگر را داشته و در نهایت موجب شکل‌گیری پیوندهایی غیراصولی در یک مطالعۀ میان‌رشته‌ای می‌شود. از میان سه سطحی که به آن‌ها اشاره شد؛ موفقیت در رسیدن به زبانی مشترک، اصلی‌ترین مسئله‌ای است که در همان آغازین گام‌های یک مطالعۀ میان‌رشته‌ای می‌بایست مدنظر قرار بگیرد. چرا که عدم توفیق در این زمینه موجب شکل‌گیری برداشت‌هایی مختلف از مفاهیم می‌شود و بدین سبب شاهد پیشروی پژوهش تا مرز نافهمی برای خوانندگان اهل فن می‌گردیم؛ بررسی اصطلاح «تاریخ» و درک‌های مختلفی که از آن در گفتمان‌های مختلف وجود دارد می‌تواند نمونه‌ای روشن برای تبیین این موضوع به حساب بیاید؛ در بسیاری از مواقع تلقی قرآن‌پژوهان ـ مخصوصا عالمانی که در دوران حاضر قرار دارند از اصطلاح «تاریخ» با تلقی مورخ متفاوت است. این تلقی متفاوت به صورت مستقل سوء تفاهم‌‍‌هایی جدی را پدید می‌آورد که گاهی موجب بی‌اعتباری یک پژوهش قرآنی ـ تاریخی نزد اهل تاریخ می‌شود. این پیشامد حاکی از نیازمندی دوباره به بازخوانی اصطلاح «تاریخ» و رسیدن به درکی مشترک از آن است. بدین سبب مقاله پیش رو قصد دارد با روش گفتمان کاوی معانی تاریخ، اولاً، ناهمگونی این اصطلاح را نشان داده و بدین نحو مانعی که در تعامل میان‌رشته‌ای تاریخ و مطالعات قرآنی وجود دارد را تبیین کند و ثانیاً، با ارائۀ راهکاری اصطلاح شناختی تلاشی در جهت از میان بردن این اختلافات کند.
In an interdisciplinary mechanism, there needs to be interactions in the three parts of terminology, epistemology and methodology. According to the order applied to these three parts, all steps shall be taken correctly, because if an error occurs in any of these three, it could influence other steps and would eventually end with creating non-principled relations in an interdisciplinary study. Among the three steps mentioned, achieving a common language is the most important issue taken into account in the very first steps of an interdisciplinary study. Because otherwise, it would lead to divergent understandings of concepts and therefore we will witness an unclear research in the sight of the expert readers. The term “History” and different understandings derived from it in various discourses can be an explicit example for clarifying this subject. Usually Quran researchers’ understanding - especially the contemporary scholars of the term “History” is different from that of the historian. This different understanding can absolutely lead to serious misunderstandings that might discredit a Quranic-historical research in the eyes of the historians. This outcome suggests the need for reassessment of the term “History” in order to reach a common understanding of the term. Hence, this paper, through discourse analysis of the meanings of history, seeks, first, to show the heterogeneity of the term and thus explicate the barrier existing in the way of interdisciplinary interaction between history and Quranic sciences, and, second, offer a terminological solution as an effort to eliminate these differences.