بازتاب اسطورة آفرینش درمثنوی«خُلاصه الحقایق» اثرنجیب الدین رضا تبریزی مطابقت آن با مرصادالعبادِ نجم‌الدین رازی
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
عزت نوروزی سده
1
,
عطامحمد رادمنش
2
,
مهرداد چترایی عزیزآبادی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد تجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،تجف آباد،ایران
2 - استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،نجف آباد،ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
کلید واژه: اسطورۀ آفرینش , خلاصه الحقایق, نجیب الدین تبریزی, مرصادالعباد, نجم الدین رازی,
چکیده مقاله :
اسطوره روایتی نمادین از هستی است که به مسائل مهم و اساسی مانند پیدایش جهان می‌پردازد و از آنجا که عناصر اسطوره‌ای عمدتا با جهـان فوق طبیعی پیوند دارند، در روایت‌های عرفـانی رنگ و بویی متمایزتر به خود می‌گیرند. داستان آفرینش جهان وچگونگی پیدایش انسان یکی ازمهم‌ترین مسائل مطرح شده دراسطوره های تمامی ملل وادیان جهان است که برخی‌از تجلیات آن در دو اثر عرفانیِ خلاصهُ الحقایق اثر نجیب‌الدین‌‌رضا تبریزی و مرصادالعباد از نجم‌الدین‌رازی قابـل مشاهده است. نویسندگان این مقاله، به بررسی اسطورۀ آفرینش در این دو اثر پرداخته‌اند. نتایج این پژوهش، که به شیوة توصیفی، تحلیلی انجام گرفته، نشان می‌دهد : که،هر دو نویسنده انسان کامـل را اولین آفریده می‌دانند، اما آنچه که تفاوت به نظرمی‌رسد مربوط به بخشی از داستان است که نجیب‌الدین رضا تحت تأثیرعقاید وحدت وجودی خود آفرینش جهان را توسط روح‌القدس و شروع آن را از آب دانسته است ،اما نجم‌الدین رازی خلقت‌را بی‌واسطه،توسط خداوند و از خاک بیان کرده است.تفاوت دیگر که به نظر می‌رسد مربوط به مسألة جبر واختیار باشد، ماجرای سرپیچی ابلیس درسجده به آدم است که ازنظر نجیب‌الدین رضا عمدی و از منظر نجم‌الدین رازی امری جبری بوده است.
A myth is a symbolic narrative of existance that deals with major and important issues such as the creation of the world and since mythological elements are mainaly linked to the supernatural world,they take on distinctive color in mystical narratives and they express ideas such as creation and its explanation. Some of the manifestatations of this myth can be seen in the two mystical works Kholasat.ol.haqayeq of Najiboddin Reza tabrizi and mursad,ol,abad of najmoddin Razi. The authors this article have studied the myth of creation in this two mystical works,considering the importance of symbolisation of mythological.The results of this research,which was conducted in descritive and analytical way,show that: authors both works,consider the perfect human to be the first creation. But what seems to be a difference is related to a part of the story that -najiboddin reza,under the influence, considered the creation of the world by holy spirit,and its begining from water,But najm.ol,din Razi stated that Creation is mediated By God himself,and the other differences that seems to be related to the issue of Creation is the stoey of satans defiance from prostration to Adam,which according to najib,ol, din was intentiaonal,but according to najm.ol,din Razi it was accidental and due to being imprisoned.