عقل مستمع (مظهر) و عقل منبع (مصدر) از ديدگاه استاد جوادي‌آملي (با ملاحظاتي از استاد مصباح‌يزدي بر آن)
الموضوعات : Studies on Sadrian philosophers and commentators and critics of Mulla Sadraروح اله آدینه 1 , سیده رقیه موسوی 2
1 - استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
2 - مربی و دانشجوی دکتر دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: ادراك كلي, ادراك عقلي, حكمت صدرايي, عقل, مثل, جوادي‌آملي, مصباح‌يزدي,
ملخص المقالة :
بحث از ادراك عقلي و نحوة تعقل، از مباحث مهم معرفت‌شناسي است. فلاسفة اسلامي ضمن تأكيد بر ارزش ادراك عقلي، در تبيين سازوكار تعقل رويكردهايي گوناگون داشته‌اند. در اين ميان، ملاصدرا نيز در تبيين فرايند ادراك كلي، تعبيرات مختلفي دارد؛ او گاهي عقل را مظهر (مستمع) و گاهي مصدر (منبع) صور عقلي ميداند. از اينرو هر يك از پژوهشگران و شارحان حكمت صدرايي بنوعي، در‌صدد توجيه اختلاف تعابير صدرالمتألهين برآمده‌اند. استاد جوادي‌آملي در آثار خود، در مقام يك فيلسوف نوصدرايي مباحثي را مطرح ميكند كه ميتواند نگاهي نو به مسئلة فرايند ادراك عقلي باشد. پژوهش حاضـر با روش توصيفي ـ تحليلي نشان ميدهد كه استاد جوادي‌آملي به دو نوع ادراك عقلي و لزوم تفكيك آنها تصريح نموده است؛ در يك نوع عقل، مستمع است و ادراك كلي حاصل شهود آگاهانه عقلي و انفعال نفس ميباشد و درك آن مختص به گروهي خاص است و در نوع ديگر، عقل، منبع است و ادراك كلي حاصل كاركرد ذهن و فعاليت نفس است و عموم مردم از اين ادراك عقلي بهره‌مندند.