مقایسه و ارزیابی سطح برخورداری محلات کلان‌شهر تهران از امکانات و خدمات محله‌ای از منظر عدالت فضایی
الموضوعات : Neighborhood studies in Iranian Islamic cities
بهزاد عمران‌زاده
1
,
علی ماهوش محمدی ورنوسفادرانی
2
1 - استادیار گروه شهر اسلامی- ایرانی، پژوهشکده شهید صدر، دانشگاه .جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: امکانات محله, شهر تهران, عدالت شهری, عدالت فضایی, محلات تهران.,
ملخص المقالة :
عدالت فضایی بازتاب جست‌وجوی دیرباز جامعه انسانی در پی عدالت در مقیاس شهری است و با چگونگی توزیع و برخورداری از خدمات و امکانات شهری گره خورده است. مطالعات نشان می‌دهد برخورداری از خدمات سطح محله‌ای تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی شهروندان دارد. بر این اساس پژوهش حاضر ابتدا به تبیین شاخص سنجش عدالت فضایی از بعد نظری پرداخته و سپس با پیشنهاد مدل آماری «تعادل فضایی ترکیبی» به ارزیابی عدالت فضایی در برخورداری از خدمات شهری سطح محله‌ای میان محلات 353گانه شهر تهران مبتنی بر شواهد عینی می‌پردازد. با استفاده از این مدل و بر اساس 34 سنجه کالبدی احصاء شده در 10 گروه، برخورداری محلات در دو سطح محله‌ای (بدون اعمال تأثیر ناحیه و منطقه) و ترکیبی (با اعمال تأثیر ناحیه و منطقه) مورد سنجش قرار گرفته و در 13 سطح طبقه‌بندی شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از شکاف عمیق در توزیع امکانات و خدمات سطح محله‌ای و دسترسی محلات شهر تهران به آنها است. به‌نحوی‌که نزدیک به 70 درصد محلات با جمعیتی در حدود 82.5 درصد جمعیت شهر تهران در وضعیتی پایین‌تر از متوسط نسبت به معیارِ متوسط برخورداری کلی تمام محلات ارزیابی شده‌اند. همچنین شدت نابرابری در توزیع امکانات در محلات برخوردارتر، بیش از محلات با برخورداری زیر متوسط ارزیابی شد. از سویی یافته‌ها بیانگر توزیع عادلانه‌تر در مقیاس ناحیه‌ای و منطقه‌‌ای نسبت به مقیاس محله‌ای است. در نهایت فرایند طی شده در این پژوهش نیاز به‌ایجاد مقیاسی واحد برای سنجش توأمان کمیت و کیفیت امکانات شهری را آشکار کرد که پیشنهاد می‌شود در دستور کار نهادهای مربوطه قرار گیرد.