احمد غزّالی و بهره‌گیری از تمثیل‌های روایی در تبیین مفاهیم عرفانی (مطالعه موردی: آثار فارسی)
الموضوعات : Research in Iranian classical literatureداود واثقی خوندابی 1 , مهدی ملک ثایت 2
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آیت¬الله بروجردی، ایران
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، ایران
الکلمات المفتاحية: احمد غزّالی, تمثیل‌های روایی, عشق, سلوک عرفانی.,
ملخص المقالة :
تمثیل روایی، یکی از ترفندهایی است که برای تبیین مفاهیم اخلاقی، عرفانی و... کاربرد دارد. احمد غزّالی به عنوان یکی از مشاهیر اهل تصوّف، در آثار خود از این شگرد برای بیان دیدگاه‌های خود استفاده کرده است. این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای است و با شیوه توصیفی- تحلیلی انجام می‌شود، ضمن تبیین نقش تمثیل‌های روایی در آثار فارسی احمد غزّالی، به این پرسش پاسخ می‌دهد که در این تمثیل‌ها، چه اندیشه‌ها و مفاهیمی وجود دارد. غزّالی در آثار خود بهویژه مجموعه «سوانح العشاق» که به صورت رمزآمیز و اشاره به مباحث پیرامون عشق پرداخته، نکاتی غامض درباره حالات و اطوار این موهبت الهی بیان می‌کند و سپس برای تفهیم این رموز به مخاطبان، تمثیل‌های روایی ارائه می‌دهد. این ترفند هنری در آثار تعلیمی شیخ نیز مشهود است و در آثار مسلم وی بهویژه مجموعه «مجالس»، بسامد بسیار زیادی دارد. تمثیل‌های روایی شیخ بیشتر درباره مبحث عشق و سلوک عرفانی و مفاهیم تعلیمی- اخلاقی مربوط به آن است. شخصیت این روایت‌ها از بزرگان و اساطیر عرصه عشق و همچنین دین و عرفان هستند و در یک تمثیل روایی نیز از نماد پرندگان برای بیان بازگشت به اصل و سرمنزل معبود استفاده کرده است که می‌توان آن را مهم‌ترین تمثیل روایی غزّالی نامید.