بازخوانی سیاست بصری هابز؛ چشم‌اندازی شمایل‌شناختی به لویاتان
الموضوعات : Interdisciplinary studies in political science
مصطفی انصافی
1
,
شجاع احمدوند
2
1 - دانش آموخته دکتری اندیشه سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: هابز, لویاتان, الهیات مسیحی, الهیات گنوسی و کاته‌خون.,
ملخص المقالة :
مقاله پیشِ رو تلاش می‌کند تا با ارائه خوانشی امروزین از «لویاتان» توماس هابز از منظر شمایل مندرج در دیباچه کتاب یادشده، قرائتی جدید از اندیشه سیاسی وی ارائه دهد. هابز با سکولارسازی الهیات گنوسی تلاش نمود تا دولت را از پروبلماتیک ذات‌گرایی که مشکل همه نظریه‌های سنتی و پیشامدرن دولت بود برهاند و برای نخستینبار از ایدۀ دولت به‌مثابه یک «نهاد» رونمایی کرد. نهاد دولت در نظریۀ هابز که ملهم از الهیات گنوسی است، همچون نهادی «بازدارنده» عمل می‌کند که در برابر شرهایی که می‌تواند اجتماع انسان را از بین ببرد، مقاومت می‌کند. در واقع هابز برای نخستینبار ایدۀ بازدارندگی را با سکولارسازی الهیات گنوسی مطرح کرد. این مقاله با استمداد از هرمنوتیک روش‌شناختی «اسکینر»، شمایل مندرج در دیباچۀ لویاتان را همچون یک «متن» مورد خوانش قرار می‌دهد؛ متنی که از یکسو، معنای آن ریشه در نیت و اغراض مؤلف دارد و از سوی دیگر در یک گفت‌وگوی انتقادی دائمی با زمینه اجتماعی- سیاسی زمانه زندگی مؤلف به سر می‌برد و همچنین محل رقابت ایدئولوژی‌های متفاوت است. این مقاله با تأکید بر ایستار «کارل اشمیت» مبنی بر اینکه مدرنیته سیاسی همانا شکل سکولارشده مفاهیم الهیات مسیحی است، نشان می‌دهد که مدرنیته سیاسی، شکل سکولارشده الهیات مسیحی نمی‌تواند باشد؛ بلکه هابز به عنوان بنیانگذار مدرنیته سیاسی، با استمداد از الهیات گنوسی و سکولارسازی آن توانست خوانشی مدرن از دولت ارائه دهد.