بررسی مفهوم عاملیت کودک در بستر دو رویکرد کودک به مثابه کنشگر اجتماعی و نظریه انسان عامل و اشارات تربیتی آن برای مربیان اوان کودکی
الموضوعات :
1 - دانشگاه بوعلی سینا
الکلمات المفتاحية: عاملیت کودک, رویکرد کودک به مثابه کنشگر اجتماعی, نظریه اسلامی عمل, تمهید, مربیان, دوره پیش دبستان,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر، بررسی مفهوم عاملیت کودک به ویژه در دوره پیش‌دبستان در بستر دو رویکرد کودک به مثابه کنشگر اجتماعی و نظریه انسان عامل و استنتاج اشارات تربیتی آن برای مربیان اوان کودکی است. در این بررسی، از روش‌های پژوهشی توصیف، تحلیل و استنتاج استفاده شده است. در دیدگاه‌های سنتیِ بزرگسال‌محور، کودک به منزله موجودی فاقد ویژگی‌های بزرگسالان و به صورتی کاملا منفعل در نظر گرفته می‌شد. در تقابل با این رویکرد، برخی دیدگاه‌های نوظهور، به ویژه در جامعه شناسی، گامی بلند برداشته و از کودک همچون «فاعلی اجتماعی» و دارای «عاملیت» سخن به میان آورده‌اند. هر یک از این دیدگاه‌ها بر مبانی متفاوتی استوارند و پیامدهای متفاوتی را در فرایند تعلیم و تربیت و نحوه ارتباط با کودک را رقم می‌زنند. در حالی که تربیت در دیدگاه سنتی، نوعی شکل‌دهی یک جانبه است، در رویکرد کودک کنشگر، به صورت تعامل جلوه‌گر می شود. اما از منظر رویکرد انسان عامل، ارتباط متقابل مربی و کودک را هنوز نمی‌توان مصداق تعامل دانست، با این حال، تربیت دوران کودکی به منزله تمهید برای تحقق عاملیت مطلوب نگریسته می‌شود. بر این اساس، باید اجازه داد شناخت فرد از نتایج فعالیت‌هایش گسترش یابد (بعد شناختی) و فعالیت‌هایش از حالت سائقی و غریزی اولیه به صورت گرایش‌های مبتنی بر شناخت‌های نوظهور تکامل یابد (بعد گرایشی) و در عین حال، کنترل و تسلط او بر گرایش‌هایش پیوسته افزایش یابد (بعد انتخابگری).