دیپلماسی اقتصادی و الحاق جمهوری اسلامی ایران به سازمان جهانی تجارت
محورهای موضوعی : اقدامات و سیاست‌های سازمان‌ها
سید محمد موسوی دهموردی
1
(دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه)
وحید بزرگی
2
(موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی)
کلید واژه: سازمان جهانی تجارت جمهوری اسلامی ایران الحاق دیپلماسی اقتصادی,
چکیده مقاله :
الحاق به سازمان جهانی تجارت منافع سرشاری برای اقتصاد داخلی و تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران دارد. از این‌رو، ایران در سال 1375 تصمیم به عضویت در این سازمان بین‌المللی تجاری گرفته و طی سه دهه گذشته در این راه تلاش كرده است، اما به دلیل وجود برخی مشکلات داخلی و مخالفت‌‌‌های خارجی (عمدتاً آمریکا) نتوانسته است به این هدف دست پیدا کند. هنوز هم عده‌ای در داخل مخالف الحاق به سازمان جهانی تجارت بوده و معتقدند دست‌كم در کوتاه‌مدت این امر به ضرر منافع اقتصادی و تجاری کشور است. کمبود دیپلمات‌‌‌‌های مجرب و متخصص نیز از دیگر مشکلات این مسیر است؛ هرچند در دهه اخیر افراد بسیاری توسط نهاد‌‌‌‌های مسئول تحت آموزش قرار گرفته‌اند، اما همچنان فقدان دیپلمات‌‌‌‌های متخصص و مجرب اقتصادی و تجاری که توان مذاکره در سطح بین‌المللی را داشته باشند از مشکلات دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در طی‌کردن فرایند الحاق به سازمان جهانی تجارت است. در این پژوهش سعی شده است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی اقدامات جمهوری اسلامی ایران در زمینه الزامات دیپلماسی اقتصادی برای الحاق به سازمان جهانی تجارت پرداخته شود.
The Islamic Republic of Iran’s Accession to the World Trade Organization (WTO) is bound to have significant benefits for domestic economy and foreign trade. The decision to join in 1996 and ensuing efforts since then were hindered by internal challenges and international oppositions, notably by the Untied States. Internally, some are against the accession because they believe it is detrimental to economic and trade interest of the country in, at least, short-term. Another obstacle is lack of skilled and experienced diplomats with expertise in economic affairs. Despite trainings and educations offered by responsible entities, Iran still lacks a seasoned diplomatic corps to engage in high-level international negotiations. This article investigates Islamic Republic of Iran’s endeavours in economic diplomacy to facilitate its accession to the WTO.
افراسیابی، علیرضا (آذر و دی 1374)، «ایران و سازمان جهانی تجارت»، ترجمه علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 99 و 100.
امیدبخش، اسفندیار (خرداد 1394)، «ویژه‌نامه دومین دوره همایش دیپلماسی تجاری»، خبرنامه انجمن علمی بازرگانی ایران، شماره 1067.
باین، نیکلاس و استفان وولکاک (1388)، دیپلماسی اقتصادی نوین: تصمیم‌گیری و مذاکره در روابط اقتصادی بین‌المللی، ترجمه محمدحسن شیخ‌الاسلامی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
جلالی، جلال‌الدین (9 خرداد 1384)، «ایران و سازمان جهانی تجارت»، روزنامه شرق، شماره 488.
جمعی از پژوهشگران دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه (1390)، سازمان جهانی تجارت، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور‌خارجه.
حمزه‌خانی، عباس (4/2/1391)، «پیامد‌‌های مثبت و منفی الحاق ایران به WTO»، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 2624، 29.
رادمنش، سیما (13/10/1388)، «ایران در بازار جهانی، شاید 10 سال دیگر: مصاحبه با مدیر پروژه الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی»، روزنامه جام‌جم، شماره 2749، 7.
روزنامه ایران (29/9/ 1381)، «مصاحبه سرپرستی نمایندگی تام‌الاختیار تجاری ایران»، روزنامه ایران، شماره 2306، 6.
روزنامه دنیای اقتصاد (16/4/1389)، شماره 2122، 5.
روزنامه شرق (27/8/89)، «نباید از عضویت در WTO عقب‌نشینی کرد: رئیس اتاق ایران هشدار داد» شماره 1115، 5.
سایت موسسه مطالعات و پژوهش‌‌های بازرگانی،27 مرداد 1393. قابل دسترسي در:
www.itsr.ir/newslibrary.aspx,(21/1/1394)
صالحی، مختار (1394)، «سازمان جهانی تجارت و عملکرد ساسیت خارجی جمهوری اسلامی ایران»، خبرنامه انجمن علمی بازرگانی ایران، شماره 1067.
فاخری، مهدی (الف)(1386)، راهکار‌‌های الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت، تهران: مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن.
فاخری، مهدی (ب)(1386)، سازمان جهانی تجارت و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
فیروزی، مهدی (بهمن 1384)، «جمهوری اسلامی ایران و سازمان تجارت جهانی»، رواق اندیشه، شماره 50.
مجله برنامه (مرداد 1382)، «آیا ایران پشت دروازه‌‌‌های تجارت جهانی خواهد ماند (گزارشی از فرایند الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت)»، مجله برنامه، شماره 28.
موسوی‌شفایی، مسعود (1388)، «دیپلماسی اقتصادی، ابزار نوین سیاست خارجی در عصر جهانی‌شدن»، پژوهشنامه سياست خارجي، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
نظرپور، مهدی (بهار 1384)، «ایران و سازمان جهانی تجارت»، مجله مربیان، سال پنجم، شماره 15.
نوروزی، حسین (دی 1388)، «اقتصاد جهانی و دیپلماسی اقتصادی کشور‌‌های در حال توسعه: ظرفیت‌‌های پردازش گفتمانی و قاعده‌سازی»، پژوهشنامه سياست خارجي، شماره 17، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
واعظی، محمود و مسعود موسوی‌شفایی (1388)، دیپلماسی اقتصادی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
Bowen, Harry. p (2012), Applied International Trade Analysis, Michigan: University Michigan Press.
Gore-Booth, Lord (1979), Satow's Guide to Diplomatic Practice, New York: Longman.
Segal- Horn, S. (1999), The Dynamics of International Strategy, London: Thomson Press.
Lal dos, Bhagirath (1999), The WTO and the Multilateral Trading System: Past, present and Future, New York: Zeb Book
Woods, N. (2000), The Political Economy of Globalization, London: Palgrave.
Streeten, Paul (1996), Governance of Global Economy, Research Institute for Social Development.