واکاوی محیط رسوبی و ارتباط رخساره¬های رسوبی با فرایندهای دیاژنزی در نهشته¬های بالایی سازند دالان در بخش مرکزی و غربی کمان قطر فارس
محورهای موضوعی :لیلا صمدپور 1 , حسین مصدق 2 , بیژن بیرانوند 3 , حسین رحیم‌پور بناب 4 , احمد یحیایی 5
1 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران
2 - دانشگاه خوارزمی
3 - استادیار، پژوهشکده علوم زمین، پژوهشگاه صنعت نفت، تهران
4 - استاد، دانشکده زمین‌شناسی، دانشکدگان علوم، دانشگاه تهران، تهران
5 - کارشناس ارشد چینه¬شناسی و فسیل¬شناسی، شرکت نفت فلات قاره ایران، تهران
کلید واژه: دالان بالایی, دیاژنز, ریزرخساره, محیط رسوبی.,
چکیده مقاله :
سازند دالان به سن پرمین بالایی از پراهمیت¬ترین سنگ مخزن‌های موجود در زاگرس و خلیج‌فارس قلمداد می-شود. در این پژوهش در سه چاه از سه میدان بخش غربی کمان قطر- فارس به بررسی ویژگی¬های رخساره‌ها و عوامل تأثیرگذار دیاژنزی در تغییرات رخساره‌ها پرداخته می¬شود. بر پایه مطالعات رخساره¬ای از 252 مقطع نازک میکروسکوپی تعداد 11 ریزرخساره رسوبی شامل انیدریت لایه¬ای تا توده¬ای، دولومادستون فابریک فنسترال، باندستون استروماتولیتی، مادستون دولومیتی، مادستون با آشفتگی زیستی، وکستون تا پکستون بیوکلستی با جلبک سبز و فرامینیفرهای بنتیک، پکستون تا گرینستون اُاُئیدی پلوئیدی، گرینستون اُاُئیدی، گرینستون بیوکلستی اینتراکلستی، وکستون تا پکستون بیوکلستی اینتراکلستی و مادستون بیوکلستی شناسایی شدند. این رخساره¬های رسوبی از بخش بالایی پهنه جزر و مدی، لاگون، پشته زیرآبی، دریای باز تا رمپ میانی امتداد یافته¬اند. تغییرات تدریجی ریزرخساره¬ها، نبود ساختارهای ریف¬ سدی بزرگ، نبود رسوبات توربیدایتی و حضور آلوکم¬های اسکلتی از قبیل فرامینیفر بنتیک، جلبک سبز، دوکفه¬ای، براکیوپود، خارپوست نشانگر این است که نهشته¬های این بخش در یک پلتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال گسترده شده¬¬اند. یافته¬های این پژوهش نشان می¬دهد که فرایندهای دیاژنزی میکریتی شدن، سیمانی شدن، انحلال، نئومورفیسم، دولومیتی شدن، تراکم فیزیکی و تراکم شیمیایی در بخش‌های موردمطالعه مشاهده می¬شوند و گسترش فرایندهای دیاژنزی در چهار محیط دریایی، جوی، تدفینی و بالاآمدگی تفسیر و طی سه مرحله ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز رسوبات را تحت تأثیر قرار می¬دهند. سیمانی شدن با رخساره¬های محیط کم¬انرژی و بالای جزرومدی همخوانی دارند و با رخساره¬های دانه¬درشت از قبیل پکستون بیوکلستی یا گرینستون اُاُییدی که مربوط به محیط¬های پرانرژی لاگون و پشته زیرآبی¬ هستند، هم¬پوشانی دارند.
The Dalan Formation of upper Permian age, is considered one of the most significant reservoir rocks in the Zagros region and the Persian Gulf. In this study, facies characteristics and influential diagenetic factors affecting facies variations are investigated in three wells from three fields in the western Qatar-Fars Arc. Based on microfacies analysis of 252 thin sections, eleven microfacies were identified, including massive to layer anhydrite, fabric fenestral dolomudstone, stromatolite bindstone, dolomitic mudstone, bioturbation mudstone, bioclastic wackestone/ packstone with green algae and benthic foraminifera, ooid/ ploid packstone to grainstone, ooid grainstone, intraclast/ bioclastic grainstone, bioclastic/ intraclast wackestone to packstone and bioclastic mudstone. These microfacies represent environments ranging from upper intertidal zones, lagoon, shoal, open marine, to mid-ramp settings. The gradual transition of microfacies, absence of large barrier reef structures, lack of turbiditic deposits, and presence of skeletal allochems such as benthic foraminifera, green algae, bivalves, brachiopods, and echinoderms indicate deposition in a homoclinal carbonate ramp platform. The study's findings reveal that diagenetic processes, including micritization, cementation, dissolution, neomorphism, dolomitization, and physical and chemical compaction, are observed across the studied intervals. These diagenetic processes occurred in four different settings: marine, meteoric, burial, and uplift and influenced the sediments throughout the eogenetic, mesogenetic, and telogenetic stages. Cementation is primarily associated with low-energy, intertidal facies but also occurs within high-energy facies, such as bioclastic packstone or ooid grainstone, which are characteristic of lagoonal and shoal environments.