جغرافیای اقتصادی جدید و تبیین نابرابری ناحیه‌ای در ایران
محورهای موضوعی :
1 - خوارزمی
کلید واژه: نابرابری ناحیه¬, ای, جغرافیای اقتصادی مرسوم, جغرافیای اقتصادی جدید, نهادهای تولیدگرا, ایران,
چکیده مقاله :
ایران استعداد زیادی جهت شکل گیری نابرابری ناحیه دارد. بین سطوح توسعه یافتگی استان ها به طورکلی و به ویژه بین واحدهای مرکزی و مرزی کشور، نابرابری های شدیدی وجود داشته و دارد؛ در 15 سال اخیر، شاخص توسعه همه استان ها به طور نسبی بهبود یافته است، اما استان های با بالاترین درجه توسعه یافتگی و کمترین درجه توسعه یافتگی بدون تغییر باقی مانده است. هدف اصلی مقاله حاضر، آن است که ضمن بیان نابرابری های موجود در سطوح ناحیه ای، عوامل ایجاد و تداوم آن را از دید جغرافیای اقتصادی جدید مورد بررسی قرار دهد. ناحیه مورد مطالعه تحقیق، استان های کشور به عنوان نواحی جغرافیایی است، اما برای نمایش عوامل محلی مؤثر در واگرایی ناحیه ای، سیستان و بلوچستان به عنوان ناحیه کم توفیق مورد بررسی قرار گرفته است. داده های موردنیاز تحقیق از طریق بررسی محلی و برخی منابع جمع آوری شده است. ضریب تغییرپذیری جهت درک نابرابری ناحیه ای ایران مورد استفاده قرار گرفته است. برای استخراج عوامل محلی مؤثر در توسعه نیافتگی سیستان و بلوچستان، نظرات 50 نفر کارشناسان محلی به روش لیکرت تجزیه و تحلیل شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که دو عامل در نابرابری ناحیه ای کشور مؤثر است. نخست، تبعیت از دیدگاه جغرافیای اقتصادی مرسوم مبتنی بر رویکردهای نئوکلاسیکی و نولیبرالی، و غفلت از نگاه جغرافیای اقتصادی جدید در برنامه ریزی ناحیه ای؛ و دوم، فقدان نهادهای تولیدگرا که نقش مهمی در نابرابری ناحیه ای و تداوم آن در ایران دارد.
Iran has many potentialities for the formation of regional disparities. There are intense inequality between provinces development in common and especially between central and border regions of country. The development index has relatively improved over the past 15 years, in all provinces, but, provinces with the highest and lowest development index is almost unchanged. The main aim of this research is analyzing current regional disparities and explaining its creation and continuity factors from the viewpoint of new economic geography. Study area of research are all provinces of country as geographical regions, but, Sistan & Baluchistan province as a less favored area has been investigated for demonstrating local factors effective on regional divergence. Research required data are collected through field study and some documents. The coefficient of variation has used for understanding Iran regional disparities. Viewpoints of 50 local experts has been analyzed through liker's method for extraction local factors effective on underdevelopment in Sistan and Baluchistan area. Research findings show that two factors are effective on country regional disparity. First, adherence to the conventional economic geographical view based on neoclassical and neoliberal approaches, and neglecting new economic geography in the planning. Neoclassical approach scientifically, haven't explaining, predicting and prescribing potentialities and its resulting planning cannot lead to regional convergence. Second, lack of production-oriented institutions are important effective factor on regional disparity and its continuity in Iran. Lack of production-oriented institutions formation has rooted in the rentier system.