NATO's Political and Military Strategy for 2030 and Global Implications

Research Areas : Politics

Received: 2022-02-01 Accepted : 2022-06-06 Published : 2022-06-06

Keywords: NATO, Strategy, Strategic Concept, Threat, Geopolitics,

Abstract :

The dynamic nature of the international order and distribution of power has transformed the international environment into an arena of rapid political, military, and security developments. The establishment of NATO was also the result of one of these developments, including rapid expansion of Soviet's military and geopolitical power. The organization has faced many challenges throughout its life, one of the most important of which was the collapse of the Soviet Union and the disappearance of its founding philosophy. But in the post-Cold War era of international relations, NATO not only sustained its life by relying on its strategic concepts, using Russia's in its domestic power transition, as well as highlighting emerging threats such as terrorism, but also increased its members from 16 countries -before the collapse of the Soviet Union- to 30 countries in 2020. Despite NATO's high level of adaptation to international developments, the global distribution of power is changing rapidly, posing fundamental challenges to the organization. The present study seeks to address three key issues, including the challenges and threats facing NATO in assessing the international political and security environment, NATO's strategy for dealing with these threats, and finally its consequences. Using a descriptive-analytical method, while extracting the system of threats facing NATO, this article deals with some of the most important pillars of NATO's strategy for implementation until 2030. Finally, the global implications of NATO's new strategy are analyzed as well.

References:

بایزیدی، رحیم (1400). استراتژی‌های بخشی و رژیم‌های ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچری آمریکا در نظم‌سازی جهانی و منطقه‌ای، فصلنامه سیاست جهانی، 10 (2)، (پیاپی 36)، صص 31-60.
کیانی، علی‌اکبر (1398). وضعیت منافع ایران در رابطه با رویکردهای امنیتی اتحادیه اروپا به ناتو، فصلنامه روابط خارجی، 11 (41)، صص 139-160.
غلامی، بهادر (1398). تغییرات اقلیمی؛ ظهور و تشدید بحران‌های فراگیر امنیتی بین‌المللی، فصلنامه روابط خارجی، ۱۱ (43)، صص 5-36.
مطلبی، مسعود. غلامی، مجید (1394). رهيافت «امنيتي سازي» سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) و جمهوري اسلامي ايران، فصلنامه تخصصي علوم سياسي، (12، 35)، صص 53-77.
Bergmann, M. Cicarelli, S. (2021). NATO’s Financing Gap Why NATO Should Create Its Own Bank, Center for American Progress.
Bocse, A.-M. (2020). NATO, energy security and institutional change. European Security, 1–20.
Marrone, A. (2011). The Equilibrium of the 2010 NATO Strategic Concept. The International Spectator, 46(3), 93–111.
Oertel, J. (2019). V. NATO’s China Challenge. Whitehall Papers, 95(1), 67–8.
Trenin, D. (2021), Why Russia Officially Broke With NATO, Carnegie Endowment for International Peace, Aveliable at: https:// carnegie moscow. org/ 2021/10/20/why-russia-officially-broke-with-nato-pub-85611.
Erlanger, S. Shear. M.D. (2021), Shifting Focus, NATO Views China as a Global Security Challenge, The New yourk times, Aveliable at: https:// www. nytimes.com/2021/06/14/world/europe/biden-nato-china-russia.html.
Ellehuus, R. Morcos, P. (2021), lifting up Our Values at Home’: How to Revitalize NATO’s Political Cohesion, the Center for Strategic and International Studies, https://www.csis.org/analysis/lifting-our-values-home-how-revitalize-natos-political-cohesion' target='blank'>https://www.csis.org/analysis/lifting-our-values-home-how-revitalize-natos-political-cohesion..
Odehnal, J., Neubauer, J., Olejníček, A., Boulaouad, J., & Brizgalová, L. (2021). Empirical Analysis of Military Expenditures in NATO Nations. Economies, 9(3), 107.
Resilience through Civil Preparedness A CCOE Info Sheet, (2019), Civil-Military Cooperation Centre of Excellence, Aveliable at: https://www. cimic- coe. org/ resources/ fact- sheets/ resilience- through- civil-preparedness. pdf .
Kowalski, A. M. (2020). Dynamics and factors of innovation gap between the European Union and China. Journal of the Knowledge Economy, 1-16.
Causevic, A. (2017). Facing an unpredictable threat: is NATO ideally placed to manage climate change as a non-traditional threat multiplier? Connections, 16(2), 59-80.
Bloch, A. Goldgeier, J. (2021), Finding right role for NATO in addressing china and climate change, the Center on the United States and Europe, the Brookings Institution.
Santana, M. (2021), Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic (DIANA), Aveliable at: https://finabel.org/defence-innovation-accelerator- for-the-north-atlantic-diana/ .
NATO, (2021), what is NATO doing to counter the threat of terrorism? Aveliable at: https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_185728.htm.
NATO. (2021), Arms control, disarmament and non-proliferation in NATO, Aveliable at: https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_48895.htm.
Rosén, F. (2020), NATO, Cultural Property and the International Protection Gap, In, Protecting Civilians A Humanitarian Obligation Essay Series on the Protection of Civilians, Children and Armed Conflict and Cultural Property Protection, NATO publishing.
NATO, (2021), NATO’s response to hybrid threats, Aveliable at: https:// www.nato.int/cps/en/natohq/topics_156338.htm .
Lundquist, E. (2021), NATO Learns Lessons from COVID-19 Crisis, National defense, Aveliable at: https://www.nationaldefensemagazine. org/ articles/2021/8/30/nato-learns-lessons-from-covid-19-crisis.
Coffey, L. Kochis, D. (2021), The U.S. Must Defend NATO’s Open-Door Policy at the 2021 Brussels Summit, The heritage foundation, issue brief, No.6084.
Cornish, P. (1999). A Strategic Concept for the Twenty-first Century. Defense Analysis, 15(3), 241–260.
Paynter, A. (2011), Libya: Evaluating NATO’s Strategic Concept, The Manohar Parrikar Institute for Defence Studies and Analyses (MP-IDSA), Aveliable at: https://www.idsa.in/idsacomments/Libya Evaluating NATOsStrategicConcept_apaynter_060711
Ferreira, J. J., Raposo, M. L., & Mainardes, E. W. (2014). Strategy and strategic management concepts: are they recognised by management students? Economics and Management. 1, XVII.
Jakobsen, P.V. (2011), NATO’s Comprehensive Approach after Lisbon: Principal Problem Acknowledged, Solution Elusive, In NATO new strategic concept: a comprehensive assessment, Danish Institute for International Studies
Interim National Security Strategic Guidance, (2021), the White House, available at: https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/ 2021/03/ NSC-1v2.pdf.
Kecskeméthy, K. S. (2021). The NATO 2030 Report. Strategic Priorities of the Alliance. In International conference KNOWLEDGE-BASED ORGANIZATION (Vol. 27, No. 1, pp. 118-124.
Kamp, K. (2016), Why NATO Needs a New Strategic Concept, NATO Defense College, NDC Research Report.
Marrone, A. (2011). The Equilibrium of the 2010 NATO Strategic Concept. The International Spectator, 46(3), 93–111.
National Security Strategy of the United States of America (2017), the White House, available at: https://trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/ uploads/2017/12/NSS-Final-12-18-2017-0905.pdf
NATO Enlargement & Open Door, (2016), North Atlantic Treaty Organization fact sheet, available at: https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/ pdf/pdf_2016_07/20160627_1607-factsheet-enlargement-eng.pdf.
NATO Green Defense Framework. (2014). NATO Organization, available at: https://natolibguides.info/smartenergy/documents.
NATO summit statement: ‘We call on Iran to stop all ballistic missile activities, (2021), Arab news, available at: https://www.arabnews.com/node/ 1876506/ middle-east

Full-Text:

saqaremehr@yahoo.com

NATO's Political and Military Strategy for 2030 and Global Implications

Rahim Baizidi

Corresponding Author, PhD in International Relations, University of Tehran, Tehran, Iran. rahimbaizidi@ut.ac.ir

Asgar Safari

PhD in International Relations, University of Guilan, Rasht, Iran. asgar.safari2017@gmail.com

Abstract

Keywords: Nato, Strategy, Strategic Concept, Threat, Geopolitics

استراتژی سیاسی و نظامی ناتو در چشم‌انداز 2030 و پیامدهای جهانی¹

رحیم بایزیدی

نویسنده مسئول، دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، تهران، ایران rahimbaizidi@ut.ac.ir

عسگر صفری

دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه گیلان، رشت، ایران asgar.safari2017@gmail.com

چکیده

ماهیت پویای ساختار و توزیع جهانی قدرت، محیط بین‌المللی را به عرصه تحولات پرشتاب سیاسی، نظامی و امنیتی تبدیل کرده است. تأسیس ناتو، نتیجة یکی از همین تحولات، یعنی گسترش سریع توان نظامی و ژئوپلیتیک شوروی بود. این سازمان در طول حیات خود با چالش‌های گسترده‌ای مواجه بوده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها فروپاشی شوروی و از بین رفتن فلسفه تأسیسی آن بود؛ اما ناتو در فضای پساجنگ سردی روابط بین‌الملل با اتکا بر مفاهیم استراتژیک خود و با استفاده از درگیری روسیه در دوران گذار و همچنین برجسته‌سازی تهدیدات نوظهور همچون تروریسم، نه‌تنها به حیات خود تداوم بخشید، بلکه تعداد اعضای آن از 16 کشور (قبل از فروپاشی شوروی) به 30 کشور (2020) افزایش پیدا کرد. با وجود سطح بالای سازگاری ناتو با تحولات بین‌المللی، توزیع جهانی قدرت به‌سرعت در حال تغییر است؛ به‌نحوی‌که چالش‌های بنیادی و اساسی را پیش روی این نهاد قرار داده است. بر این اساس، پژوهش حاضر در پی پاسخ به سه مسئله اساسی شامل چیستی چالش‌ها و تهدیدات پیش روی ناتو در ارزیابی محیط سیاسی و امنیتی بین‌المللی، استراتژی مواجهة ناتو با این تهدیدات و پیامدهای آن بوده است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن استخراج نظام تهدیدهای پیش روی ناتو از طریق مطالعه اسنادی، به برخی از مهم‌ترین محورهای استراتژی ناتو تا سال 2030 پرداخته و در پایان پیامدهای جهانی استراتژی جدید ناتو را در حوزه‌های مورد بحث تحلیل کرده است.

واژه‌های کلیدی: ناتو، استراتژی، مفهوم استراتژیک، تهدید، ژئوپلیتیک

تاریخ دریافت: 10/07/1400 تاریخ بازبینی: 23/09/1400 تاریخ پذیرش: 26/11/1400

فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی، سال 5، شماره 2، پیاپی 15، تابستان 1401، صص 247-277

[1] . این یک مقاله دسترسی آزاد تحت مجوز CC BY-NC-ND (http://creativecommons.org/ licenses/by-nc-nd/4.0/) است.

مقدمه

تنها در فاصله دو سال از پایان جنگ جهانی دوم و پس از ارائه دکترین «ترومن» در 1947، اختلاف و رقابت بین متفقین جنگ جهانی دوم آغاز گشت. شروع سریع جنگ سرد همچون تأییدی دوباره بر مفهوم دیالکتیک هگلی بود که معتقد بود هر تزی در نهایت با آنتی‌تزی از درون خود مواجه خواهد شد. تشدید رقابت‌های بین بلوک شرق و غرب سرانجام منجر به تأسیس اتحادیه‌ای نظامی و امنیتی با عنوان «پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)»¹ شد که در فاصله چهار سال از پایان جنگ جهانی دوم ایتالیا و در فاصله 10 سال، آلمان را نیز به عضویت پذیرفت؛ کشورهایی که رهبر متحدین در جنگ جهانی دوم به شمار می‌آمدند. در واقع، تنها تهدیدی همچون شوروی بود که می‌توانست پس از گذشت فقط یک دهه از بزرگ‌ترین جنگ تاریخ، دو سوی جنگ، یعنی آلمان و ایتالیا را با فرانسه و انگلیس ذیل یکی از قدرتمندترین اتحادهای نظامی تاریخ یعنی ناتو گرد هم آورد و شاید هیچ‌کدام از 300 میلیون سربازی که در جنگ جهانی دوم جنگیدند یا 55 میلیون قربانی این جنگ تصور نمی‌کردند تنها در چهار سال بعد از جنگ، ایتالیا به‌عنوان یکی از مؤسسان پیمانی جدید علیه شوروی، یکی از مهم‌ترین اعضای متفقین شود و 10 سال بعد از جنگ دوم نیز آلمان به این پیمان ملحق گردد.

با این‌همه پس از گذشت بیش از 7 دهه از تأسیس ناتو، این اتحادیه همچنان یکی از قدرتمندترین ائتلاف‌های نظامی و امنیتی جهان شناخته می‌شود. با توجه به اینکه شکل‌گیری سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پاسخی به توسعه‌طلبی شوروی بود، پس از پایان جنگ سرد و از بین رفتن تهدید شوروی بسیاری عقیده داشتند ناتو ماهیت وجودی و کارکردی خود را از دست داده است. حتی برخی معتقد بودند که اگر اتحاد به‌طور کامل ناپدید هم نشود، تبدیل به یک پوسته خالی بدون توان کافی خواهد شد و به‌جای آن یا هرج‌ومرج عمدتاً عاری از نهادها ظاهر می‌شود یا احتمالاً سایر نهادهای امنیتی اروپایی ظهور خواهند کرد که با نیازهای محیط پس از جنگ سرد بیشتر مطابقت دارند.

با این حال، برخلاف چنین انتظاراتی، در دوران پس از جنگ سرد، این سازمان همچنان به‌عنوان برجسته‌ترین سازمان نظامی و امنیتی جهان به حیات خود ادامه داده است. یکی از مهم‌ترین دلایلی هم که برای تداوم ناتو در بیش از هفت دهه ذکرشده، توانایی سازگاری این نهاد با تغییرات صورت‌گرفته در محیط منطقه‌ای و جهانی است. این سازگاری نیز عمدتاً ناشی از به‌کارگیری برخی ابزارها و مکانیسم‌ها از جمله مفاهیم استراتژیک بوده که ناتو توانسته است بر اساس آن‌ها نیازهای فعلی و آتی خود را تشخیص دهد و بر همان مبنا اقدام کند. از زمان شکل‌گیری ناتو در سال 1949 این سازمان چندین مفهوم استراتژیک منتشر کرده است. آخرین مورد از مفاهیم استراتژیک ناتو مربوط به 2010 بوده و تاکنون مفهوم جدیدی ایجاد نشده است. با این حال رهبران ناتو توافق کرده‌اند که ابتکار جدیدی را با هدف تقویت بعد سیاسی ناتو در پیش بگیرند؛ بنابراین پرسش اصلی این است که مهم‌ترین چالش‌ها و تهدید‌های ناتو برای یک دهه آتی چیست و این نهاد از چه استراتژی و راهبردی برای مواجهه به آن‌ها بهره خواهد برد؟

1. چارچوب مفهومی: «مفهوم استراتژیک ناتو»²

واژة «استراتژی» ریشه یونانی دارد و یونانی‌ها این واژه را بیشتر در امور نظامی به کار می‌بردند. این اصطلاح از واژه یونانی «استراتگوس»³ مشتق شده است که به‌ «ژنرال یا فرماندهی نیروها، هنر ژنرال یا برنامه‌ریزی برای نابودی دشمنان از طریق استفاده مؤثر از منابع» ترجمه شده است. این اصطلاح به‌خودی‌خود حاوی اهدافی است که باید به آن‌ها دست یافت و شامل برنامه‌های عملی است که باید در سناریوهای مختلف، بسته به رفتار دشمن انجام شود (Mainardes et all, 2014, p.45)؛ بنابراین بسیاری از پسوند‌ها و پیشوند‌هایی که با این واژه ترکیب می‌شوند چنین معنایی را القا می‌کنند. یکی از این ترکیب‌ها «مفهوم استراتژیک» بوده که یک سند رسمیِ برگرفته از طرحی کلی با هدف‌هاي پایه‌اي و شناخت ماهیت مأموریت‌های بنیادي امنیتی است.

بنابراین به‌طور خلاصه مفهوم استراتژیک، بازیگران را براي مواجهه با چالش‌هاي امنیتی مجهز می‌سازد و توسعه سیاسی و نظامی آیندة آنان را فراهم می‌کند. در این میان، «ناتو» هم یکی از نهادهای نظامی است که در زمینه توسعه مفهوم استراتژیک تجربه زیادی دارد. برای ناتو مفهوم استراتژیک یک سند رسمی است که هدف و ماهیت پایدار و وظایف اساسی امنیتی آن را مشخص می‌کند. همچنین آن ویژگی‌های مرکزی محیط امنیتی جدید را شناسایی، عناصر رویکرد ائتلاف به امنیت را مشخص و دستورالعمل‌هایی را برای انطباق نیروهای نظامی با آن ارائه می‌کند. در مجموع مفهوم استراتژیک ناتو:

Ø اتحاد را برای چالش‌های امنیتی مجهز می‌سازد و توسعه سیاسی و نظامی آینده آن را هدایت می‌کند؛

Ø هدف و ماهیت پایدار و وظایف اساسی امنیتی آن را مشخص می‌کند.

Ø تغییرات در محیط امنیتی جهانی را مورد بازنگری قرار می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که اتحاد به‌درستی برای اجرای وظایف اصلی خود آماده است (NATO, 2021).

نخستین مفهوم استراتژیک ناتو تحت عنوان «مفهوم استراتژیک براي دفاع از منطقه آتلانتیک شمالی» در اکتبر 1949 تدوین شد. هدف این مفهوم تضمین وحدت فکر و هدف تا آنجایی بود که به اهداف دفاع از منطقه پیمان آتلانتیک شمالی مربوط می‌شد. تدوین و تصویب دومین مفهوم نیز به سال 1999 بازمی‌گردد. مفهوم استراتژیک اتحاد در آوریل 1999 نسخه اصلاح‌شده مفهوم استراتژیک 1991 در قالب «مفهوم استراتژیک جدید اتحاد» بود. این مفهوم تبیین می‌کرد که «هدف اساسی و پایدار ناتو حفظ آزادی اعضای خود (دولت‌ها) با ابزارهای سیاسی و نظامی است». امنیت فردی و اجتماعی در میان وظایف اساسی امنیتی ذکر نشده بود، اما توجه نسبتاً متواضعانه‌ای به بعد هنجاری (حقوق بشر) معطوف داشته و به اظهارات کلی در مورد ناتو به‌عنوان سازمانی مبتنی بر ارزش‌های دموکراتیک، حقوق بشر و حاکمیت قانون محدود شده بود که به دنبال برقراری نظم صلح‌آمیز در اروپا است (Zapolskis,2012, p. 44).

گفتنی است که نشست واشنگتن در سال 1999، زمانی که مفهوم استراتژیک به تصویب رسید، در چارچوب جنگ کوزوو و دور اول گسترش ناتو به اروپای مرکزی شرقی صورت گرفت. این امر نشان‌دهنده تمایل ناتو برای تجدید نظم در دوران پساکمونیستی در شرق از طریق روند توسعه دوگانه (ناتو و اتحادیه اروپا) و مداخله نظامی بشردوستانه بود؛ به عبارت دیگر نظرات و انتقادات رهبران سیاسی و مقامات ارشد ناتو در مورد مفهوم استراتژیک 1991، این تصور را ایجاد کرده بود که هرگونه تهدیدی، در هر مکانی می‌تواند ارزش‌های اصلی ائتلاف را به خطر بیندازد و در نتیجه دعوت به سلاح را توجیه کند. بر همین اساس، در اوایل سال 1999 سخنگوی رسمی ناتو استدلال کرد که «حفظ نظم دموکراتیک در منطقه یورو آتلانتیک جایگزین مقاومت در برابر تهدید شوروی، به‌عنوان منطق اصلی سیاست دفاعی اتحاد شده است» (Cornish, 1999, p. 256). از دید ناتو، کوزوو نیاز به مشارکت موقت ناتو در وظایف غیرنظامی مانند نظم و قانون، حکومت‌داری و کمک‌های بشردوستانه را نشان می‌داد که با بهبود وضعیت امنیتی به بازیگران غیرنظامی اجازه می‌داد به صحنه تئاتر بروند و مسئولیت را بر عهده بگیرند (Jakobsen, 2011, p. 85). حتی چون ناتو در مفهوم راهبردی 1999 بر لزوم حفاظت در برابر حملات تروریستی تأکید کرده بود، مادة 5، پس از حملات 11 سپتامبر 2001 حمله به عراق و افغانستان مورد استناد قرار گرفت، هرچند این حملات توسط بازیگران دولتی انجام نشده بود (Kamp, 2016, p. 3).

سومین مفهوم استراتژیک ناتو در 2010 مورد تصویب اعضا قرار گرفت. مفهوم استراتژیک 2010 تلاش می‌کرد تهدیدات پیچیده فزاینده‌ای را که متحدان با آن مواجه بودند مورد توجه قرار دهد؛ از جمله تروریسم هسته‌ای، جرائم سایبری و تغییرات آب و هوایی جهانی و همچنین تغییرات نهادی لازم برای حفظ ارتباط ناتو در قرن بیست و یکم. اصول دفاع جمعی، مدیریت بحران و امنیت مشارکتی سه وظیفه اصلی تأکید‌شده در مفهوم استراتژیک 2010 بود. علاوه، بر این بر همبستگی بین متحدان، اهمیت مشاوره فراآتلانتیکی و نیاز به مشارکت در فرایندهای اصلاحی نیز تأکید شده بود. از مفاهیم دیگر اهداف مفهوم استراتژیک 2010، پرداختن به این موضوع بود که آیا ناتو باید با مشکلات امنیتی فراتر از مرزهای اروپا برخورد کند یا خیر. هدف این بود که تعادل پایداری بین دو دیدگاه متضاد از تکامل اتحاد که هنوز در ناتو وجود داشت ایجاد شود. به‌عنوان مثال در نوامبر 2009، دبیر کل «آندرس فوگ راسموسن»⁴ استدلال کرد که هیچ تناقضی بین «دفاع سرزمینی» و «چشم‌انداز جهانی» وجود ندارد و او می‌خواهد «این پل» را از طریق بازنگری استراتژیک بسازد (Marrone, 2011, p. 101).

این رویکرد دوگانه در مداخله ناتو در لیبی در سال 2011، یعنی یک سال پس از تصویب مفهوم استراتژیک 2010 آشکار شد. مداخله در لیبی نشان داد که ناتو علی‌رغم ایجاد یک مفهوم استراتژیک جدید نتوانسته است در مورد نقش آینده خود به اجماع دست یابد. تنها 9 کشور از 25 کشور اروپایی مایل یا قادر به انجام عملیات «خارج از منطقه» در لیبی بودند. مداخله نظامی ناتو در لیبی با استناد به قطعنامه 1973 شورای امنیت در سال 2011 بود که مجوز استفاده از کلیه اقدامات الزام‌آور، از جمله استفاده از نیروی نظامی در اجرای مسئولیت حمایت را صادر کرده بود. یکی از دلایل دوگانگی در مداخله این بود که مسئولیت حمایت در مفهوم استراتژیک 2010 ادغام نشده بود، بنابراین، با وجود هرگونه استدلال اخلاقی در توجیه مداخله در لیبی، ناتو نباید کنترل عملیات را به دست می‌گرفت، هرچند تنها سازمانی بود که می‌توانست این کار را انجام دهد. در غیاب مفاد مسئولیت حمایت در مفهوم استراتژیک 2010، مداخله جمعی تنها با طبقه‌بندی آن به‌عنوان ضرورتی برای تضمین امنیت جمعی ناتو قابل تعریف بود. درحالی‌که از طریق ماده 5 پیمان آتلانتیک شمالی (NATO) امنیت جمعی در ناتو در موارد حمله مسلحانه علیه یک یا چند کشور عضو آن مورد استناد قرار می‌گیرد (Paynter, 2011).

نمودار ۱. مفاهیم استراتژیک ناتو

مطلبی و غلامی، 1394، ص. 55

ناتو از 2010 به بعد مفهوم استراتژیک جدیدی منتشر نکرده است؛ با این حال محیط استراتژیکی منطقه‌ای و جهانی که ناتو در آن بازی می‌کند، نسبت به دهه‌های گذشته و به‌ویژه پس از مطرح شدن مفهوم استراتژیک 2010 این سازمان بسیار تغییر کرده است. ده سال پس از تصویب این مفهوم استراتژیک، بسیاری از اصولی که در مفهوم استراتژیک 2010 به آن اشاره شده بود یا تغییر ماهیت داده‌اند یا چالش‌های جدیدی ظهور کرده است که در آن مفهوم شناسایی نشده بود. این مسئله باعث شد ناتو به دنبال ارائه مفهوم استراتژیک جدیدی با سازگاری بیشتر با محیط در حال تغییر بین‌المللی باشد.

2. استراتژی ناتو در چشم‌انداز 2030: اتحاد برای عصر جدید

در نشست رهبران ناتو در لندن در دسامبر 2019، رهبران کشورهای عضو این اتحاد از «ینس استولتنبرگ»⁵، دبیر کل ناتو خواستند که یک «فرایند جامع بازتابی آینده‌نگر»⁶ را آغاز کند. در 31 مارس 2020 استولتنبرگ کارشناسان گروه بازتاب را منصوب کرد که «توماس دی مازییر»⁷ وزیر دفاع فدرال آلمان و دستیار سابق وزیر امور خارجه آمریکا در امور اروپا و اوراسیا، «آ. وس میچل»⁸، ریاست مشترک این گروه را بر عهده داشتند. استدلال اصلی این گروه بر این پایه بود که ناتو باید در دهه آینده خود را با محیط استراتژیک پیچیده‌تر وفق دهد. مشخصه این دوره بازگشت رقابت ژئوپلیتیکی با روسیه، ظهور چین و نقش فزاینده فناوری‌های نوظهور و مخرب است؛ درحالی‌که اتحاد با افزایش تهدیدات و خطرات فراملی نیز مواجه خواهد بود. از جمله مهم‌ترین دغدغه‌های سند ناتو 2030 تقویت اتحاد، همبستگی، انسجام و پیوند فراآتلانتیکی ناتو، به‌منظور افزایش مشاوره و هماهنگی سیاسی میان متفقین است. در این سند بر تقویت نقش سیاسی ناتو برای مقابله با تهدیدها و چالش‌های امنیتی آن نیز تأکید شده است (Kecskeméthy, 2021, p. 117).

1-2. محیط سیاسی و امنیتی ناتو: تهدیدات، اهداف و تعهدات

ناتو با دربرگیری جمعیت یک‌میلیارد نفری و تقریباً نیمی از «GDP» یا تولید ناخالص داخلی جهانی، به این ادراک رسید که در دهه آینده با تهدیدات بسیاری در سطح داخلی، منطقه‌ای و جهانی مواجه خواهد بود. محیط سیاسی و امنیتی ناتو و جهان در طول سه دهه اخیر و به‌خصوص از سال 2010 به بعد، به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. هدف مفهوم استراتژیک 2010، به این موضوع می‌پرداخت که آیا ناتو باید با مشکلات امنیتی فراتر از مرزهای اروپا درگیر شود یا خیر؛ به عبارت دیگر هدف ایجاد توازن و تعادل پایدار بین دو دیدگاه متضاد از تکامل اتحاد بود که هنوز در ناتو وجود داشت (Marrone, 2011, p. 101). مفهوم استراتژیک 2010 ناتو توصیه می‌کرد که مشارکت راهبردی با روسیه ایجاد شود، از تروریسم به‌صورت محدود نام برده و به چین هیچ اشاره‌ای نکرده بود. این در حالی است که از آن زمان، تغییرات اساسی در محیط امنیتی ناتو رخ داده است و احتمالاً در دهه آینده

Share To

Article Url

NATO's Political and Military Strategy for 2030 and Global Implications